Bi kịch khủng bố đặt bom sát- thương lương dân trong đại hội Marathon ở Boston vừa qua đã tạm coi là kết thúc như lời Tổng thống Mỹ Barack Obama tuyên bố vào ngày 19-04-2013, sau khi cảnh sát bắn chết nghi can số một Tamerlan Tsanaev và bắt được nghi can số hai là Dzhokhar Tsarnaev. Tuy nhiên, ông cũng công nhận có nhiều nghi vấn chưa được giải tỏa liên quan đến động cơ khiến hai nghi can đã được vào “làng Mỹ” tiến hành hành vi khủng bố! Màn kịch đẫm máu và thương tâm chỉ tạm đóng lại ở sân khấu đời thường khi dân Boston đổ xô ra đường ăn mừng chiến thắng nhưng sau hậu trường nước mắt tiếp tục nhỏ xuống, vết thương không ngớt giày vò kẻ bị nạn, lời than trách không ngừng vang lên và nhiều câu hỏi đến nay khó lòng mà nhận được câu trả lời thỏa đáng.Một trong những câu hỏi xoáy sâu vào tâm trí người trong cuộc cũng như kẻ ngoài cuộc là vì đâu hai thanh niên gốc Chechnya, anh em nhàTsarnaev, lại gây cuộc bạo hành gây thương vong cho hàng trăm người trong ngày 15 tháng 4, 2013, trong một hội thể thao truyền thống tạiBoston vào ngày lễ lớn Patriot’s Day của Mỹ? Tại sao mới đây, an ninh liên bang Nga đã báo cho FBI Mỹ về hành tung đáng nghi củaTamerlan Tsanaev khi anh ta rời Mỹ về thăm Dagestan trong sáu tháng, và yêu cầu phía Mỹ điều tra, thế mà an ninh Mỹ xem ra chỉ mở cuộc điều tra lấy lệ và không theo dõi chặt chẽ nghi can này để đến nỗi xảy ra vụ nổ bom?Cho tới nay, ngày 24-04, có nhiều cách giải thích khác nhau về “động lực” khủng bố.
Có thuyết cho rằng anh em Tsarnaev đã nhận lệnh từ các nhóm khủng bố ở vùng Caucasus, và cụ thể là ở Dagestan (giáp ranh Chechnya) để tuyên chiến với phương Tây. Tuy nhiên, một tổ chứ thánh chiến ở Bắc Caucasus là “Vilayat Dagestan” (thuộc tổ chức Caucasus Emirate có liên hệ với Al Qaeda) mới đây đã khẳng định vụ nổ bom ở Boston không liên quan tới họ, vì họ chỉ chống Nga để giành độc lập cho vùngCaucasus và để trả đũa Nga đàn áp Hồi giáo chứ không có chủ trương chống Mỹ: “The Caucasian Mujahedeen are not fighting with the United States of America.”
Thực tế các chư hầu của Liên Xô cũ vẫn coi Mỹ là quốc gia bênh vực nguyện vọng chính đáng của họ và thường lên án Nga về hành động đàn áp dã man đối với các phong trào đòi độc lập ở vùng Bắc Caucasus..
Nếu anh em nhà Tsarnaev hành động đơn độc thì do ảnh hưởng nào đã tạo ra những tên khủng bố hình thành ngay trên đất Mỹ? Báo chí Mỹgần đây cho rằng do sự tuyên truyền chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan qua những lời rao giảng tại giáo đường của một vài giáo sĩ hiếu chiến, ngay trên đất Mỹ, hay qua Internet, đã xâm nhập thái độ hận thù vào một số tâm hồn trẻ. Có tài liệu cho biết, anh em nhà Tsarnaev thường lên Internet để đọc báo Inspire, một tờ báo viết bằng tiếng Anh, có gốc ở Yemen do một nhóm thân Al Qaeda chủ trương, gây phong trào chống Mỹ.
Mới đây, nguồn tin của tờ Washington Post cho biết, nghi can Dzhokhar dù không nói được vì vết thương ở cổ họng, nhưng có lúc đã tỉnh táo và dùng bút thay lời khai với nhóm điều tra rằng hai anh em anh ta “tự động trở thành cực đoan” (self-radicalized) chống Mỹ vì Mỹ đã xâm lăng Iraq và Afghanistan và gây ra cuộc máu đổ thịt rơi cho biết bao sinh linh Hồi giáo.
Nhiều người cho rằng mầm mống cực đoan ở anh em nhà Tsarnaev phải tìm ở giáo dục gia đình mới rõ. Chính gia trưởng đã ươm mầm bạođộng cho con cái họ. Khi xảy ra vụ nổ bom và cái chết của nghi can số một, Tamerlan, thì cha mẹ của sát thủ là Anzor và Zubeidat đều phủ nhận dư luận . Họ cho rằng con cái họ, như Dzhokhar mà họ gọi “thiên thần đích thực” (true angel), không thể là kẻ đánh bom ở Boston và rằng quy tội cho anh em Tsarnaev là mưu đồ của an ninh Mỹ. Tuy nhiên, những lời phủ nhận tội danh của con cái là việc thường tình của cha mẹ nên không có giá trị khách quan và khó thuyết phục được dư luận. Nhất là một số nhân chứng ruột thịt của anh em Tsarnaev là hai ông chú, luật sư Ruslan Tsarni và người kia là Alvi Tsarni ở Maryland, đều cho rằng chính gia chủ nhà Tsarnaev đã buông lỏng giáo dục và truyền cho con cái quan niệm cuồng tín. Hai ông này đều cho rằng bản chất hai thanh niên trở thành sát thủ không tệ nhưng giáo dục gia đình đã tạo họ thành những tên giết người tim lạnh.
Người phụ nữ độc tài và đầy hận thù trong gia đình Tsarnaev
Nguồn tin ngày 23 tháng 04, 2013 trên tờ MailOnline cho rằng hai anh em nhà Tsarnaev đã bị chính cha mẹ tạo dấu ấn thù hận và bạo hành ở họ. Người phụ nữ gây ảnh hưởng nặng nhất tới quan niệm chính trị của Tamerlan chính là bà mẹ Zubeidat của anh ta.
Zubeidat, đã gieo vào đầu con cái khuynh hướng cực đoan. Bà ta trở thành thần tượng của con cái và lời nói của bà như kim chỉ nam cho hành động của họ. Trong khi ấy, Anzor, người cha là kẻ nhu nhược và mọi quyền hành và kể cả giáo dục tư tưởng rơi vào tay bà chủ Zubeidat.
Câu chuyện khởi từ một truyện tình ở thế hệ trước. Vào một năm giữa thập niên 1980, một người lính trẻ có tên là Anzor Tsarnaeva, gặp cô gái có tên là Zubeidat khi hoàn thành nghĩa vụ quân dịch 2 năm. Lúc đó chàng trai chưa đầy 20, còn cô gái ở tuổi đôi chín gặp nhau và sinh tình.Zubeidat gốc Dagestan, vùng đất giáp Kazakhstan về phía tây, nơi tập trung dân tị nạn từ Chechnya đổ tới kể từ thời Staline đàn áp sắc dân thiểu số. Đôi trẻ lập gia đình và có bốn người con. Con đầu là Tamerlan, 26, tiếp đó là hai cô gái Bella, 24, Alilina, 22 và chót là Dzhokhar
Tamerlan (bé trai) và cha Anzor (trái), mẹ Zubeidat và bác Muhamad Suleimanov (phải) trong một bức ảnh gia đình chụp ở Makhachkala, thủ phủ của cộng hòa Dagestan, thuộc Nga.
Nguồn tin di dân cho biết vào năm 2002, Anzor, giờ đây ở tuổi 47, Zubeidat, 45 tới Mỹ theo diện du lịch cùng với con út là Dzhokhar nhưng sau đó xin tỵ nạn ở Mỹ. Gia đình còn lại ở lại Almaty, thủ đô của Kazakhstan rồi mới theo cha mẹ sang Mỹ.
Nhưng đất hứa không giúp gia đình Tsarnaev thực hiện giấc mơ thiên đường vì họ bị hạn chế về ngôn ngữ, về chuyên môn. Cả gia đình bảy tám người sống trong một căn hộ chật hẹp và trong tình trạng túng thiếu. Tamerlan muốn trở thành một võ sĩ quyền Anh hy vọng được đại diện Mỹ trong đội tuyển dự các giải tranh tài quốc tế nhưng giấc mộng của anh ta không thành. Tiếp đó học hành dở dang, bỏ trường Bunker Hill Community College để lao đầu vào hoạt động phá hoại ngầm. Riêng cậu út Dzhokhar học giỏi vào được trường đại học University of Massachussetts học ngành sinh học hải dương (Marine Biology) nhưng bị ông anh nhồi sọ và chi phối và trở thành một con thiêu thân cho chủ nghĩa cực đoan.Hai cô con gái nhà Tsarnaev sang Mỹ cũng không gặp hanh thông. Cả hai cô lấy chồng và hôn nhân đều nửa đường đứt gánh và đành mang con về ở chung với cha mẹ. Bà mẹ nhìn hoàn cảnh thất bạu của các con, càng thêm bất mãn với xã hội Mỹ, nhất là sau khi bị ngờ là trộm một số quần áo trị giá 1600 USD tại cửa hàng Lord & Taylor vào năm 2012 . Có thể vì tủi nhục và bệnh hoạn nên ông Anzor và vợ đành quay vềDagestan với lòng hậm hực và căm thù.
Người chú của anh em Tamerlan Tsarnaev, là luật sư Ruslan ở Maryland cho rằng chính bà mẹ bà Zubeidat khi còn ở Mỹ, đã tuyên truyền tư tưởng chống Mỹ cho con và từng mời giáo sĩ cực đoan về nhồi sọ cho hai đứa con ngay tại bếp của căn hộ mướn ở Cambridge.
Phải chăng từ đó, khoảng 2007, Tamerlan nghe nói có tư tưởng cực đoan. Anh ta thường nổi hung ngay tại một giáo đường ở Cambridge mà anh ta thường vào thứ sáu tới cầu nguyện. Những khi ấy, anh ta đã tỏ ra cứng rắn tới mức cuồng tín chống lại những gì mà bổn đạo chung quanh có thái độ cởi mở mà anh ta coi thái độ như thế là của kẻ đánh mất niềm tin truyền thống (kafir) của đạo Hồi.
Cũng vì thế, Tamerlan Tsarnaev ở Mỹ chỉ tìm thấy sự cô đơn như một con thú kiêu ngạo và hận thù chứ không tìm ra cách hội nhập với môi trường chung quanh như có lúc anh ta thốt ra từ đáy lòng: “Tôi chẳng có ai là bè bạn người Mỹ. tôi không hiểu họ.” Càng ngày anh ta càng rơi vào tâm trạng cùng đường của kẻ thất bại.
Người phụ nữ thứ hai, ôn nhu nhưng không chuyển hóa được trái tim của kẻ chiến bại.
Không phải không có lúc Tamerlan ao ước hòa đồng với thế giới bên ngoài. Trong những năm cuối cùng của cuộc đời, Tamerlan đã yêu một cô gái Mỹ có tên là Katherine Russell, 24 tuổi cư dân Rhode Island và lập gia đình với cô này và vào lúc gây tội ác thì gia đình của anh ta đã có bé gái Zahara, 3 tuổi.
Gia đình trẻ này sinh sống ở một căn hộ ở Cambridge được cha mẹ Tamerlan Tsarnaev mướn hơn 10 năm trước. Russell làm việc bảy ngày trong một tuần, khoảng 70 tới 80 giờ với công việc phụ tá săn sóc sức khỏe, còn người chồng ở nhà trông con. Luật sư của Russell cho biết khi xảy ra vụ đánh bom thì Russell đi làm và cứ tưởng chồng ở nhà nội trợ, nào ngờ anh ta đi gài bom sát hai ba mạng và làm bị thương trên dưới 180 thường dân.
Katherine Russell xem ra cũng chỉ là nạn nhân, một phụ nữ vốn xuất thân từ một gia đình trung lưu Mỹ theo Thiên chúa giáo, nhưng vì tình yêu mê hoặc bỏ đạo gốc theo Hồi giáo và bị chồng chi phối.
Russell trưởng thành ở North Kingstown, Rhode Island , là chị cả trong gia đình có ba cô con gái. Cha của cô là Bs. Warren Russell, một bác sĩ làm ở phòng cấp cứu, còn mẹ là bà Judith, một y tá. Thuở học sinh, cô theo học tại trung học Davisville Middle School và North Kingstown High School, và là học sinh xuất sắc, biết chơi saxophone và có tài hội họa. Khi ấy cô là một thành viên của nhiều câu lạc bộ nghệ thuật trong trường và nuôi giấc mộng sau này tham gia Peace Corps, một tổ chức tình nguyện hoạt động nâng cao đời sống ở các nơi kém mở mang trên thế giới,. Lên đại học, Russell là sinh viên của Suffolk University tại Boston nhưng vào khoảng 2008 hay 2009, tại một câu lạc bộ địa phương được bè bạn giới thiệu với một chàng trai võ sĩ quyền Anh đẹp trai có tên là Tamerlan Tsarnaev thì cô gái có khuynh hướng nghệ sĩđã bị sa vào lưới tình. Họ hẹn hò trong một cuộc tình “có khi đứt có khi nối.” Vào vào khoảng cuối 2009 tình yêu kết thúc bằng một đám cưới nho nhỏ không mấy người tham dự kể cả bạn bè thân quen. Sau đám cướI, Russell đã bỏ Thiên chúa giáo theo đạo chồng là Hồi giáo vàđồng thời bỏ học vào tuổi 21. Và cũng từ đấy cô gái Mỹ hồn nhiên, thường mặc jeans, T-shirt và váy, biến thành một phụ nữ trùm đầu bằng “hijab” trắng, áo dài trùm thân thể, kiểu y phục của phụ nữ Hồi giáo truyền thống.
Xuất giá tòng phu cô gái thuần Mỹ như Russell có tìm được hạnh phúc hay không? Hàng xóm kể lại thường nghe thấy tiếng cãi cọ trong nhà vợ chồng Tamerlan Tsarnaev và Katherine Russell. Có tin cho biết Tamerlan Tsarnaev bề ngoài là trang thanh niên anh tuấn, có phong độ chững chạc, một võ sĩ được người nể phục, nhưng người có cơ hội thân cận anh ta cho biết anh ta là một tên điên trên đấu trường và vũ phu trong gia đình.
Vào năm 2009, Tamerlan Tsarnaev đã bị bắt về tội hành hung bạn gái ở Cambridge. Cô gái nạn nhân cho biết cô cãi nhau với Tamerlan Tsarnaev vì một cô gái khác và Tamerlan đã đánh cô. Tamerlan Tsarnaev có thể lúc đó đang hẹn hò với Russell nên cô gái kia ghen chăng? Bản chất bạo động ở Tamerlan Tsarnaev còn lộ rõ khi đã yêu Russell mà bạn bè có lần chứng kiến anh ta đã hành hung người yêu không nhẹ tay chút nào!
Có thể ban đầu Tamerlan Tsarnaev có cố gắng thích hợp với hoàn cảnh bên ngoài nhưng từ khi bị nhồi sọ bởi giáo điều cực đoan anh ta bắt đầu sống tách rời môi trường, thu mình vào vỏ ốc cứng, vỏ ốc độc tài kiên cố tới mức tàn bạo mà tình yêu của cô gái Mỹ không thấm vàođược. Như thế, Katherine Russell không những đã thất bại trong việc tạo cho Tamerlan cuộc sống bình yên và gắn bó với quê hương mới, mà cô còn bị chồng cuốn vào vòng bất hạnh trở thành vợ của một tay sát thủ chống đối xã hội và là góa phụ có con thơ khi tuổi đời chưa tới ba chục.
Nguồn tin từ Boston cho biết, Katherine Russell bị FBI đưa tới văn phòng lấy lời khai sau vụ Tamerlan Tsarnaev đánh bom nhưng dư luận cho rằng Russell vô can trong vụ này mà chỉ là một phụ nữ lụy vì tình và hiện giờ mất tất cả kể cả danh dự vì người chồng mà cô quá tin tưởng.
Wife of 'Boston bomber' was arrested for shoplifting from clothes store - years before his mother was hit with similar charges