Một đôi đũa trên bàn ăn Việt rất thực dụng: vừa để gắp thức ăn đưa vào chén, đưa lên miệng, và cơm vào miệng, mà đôi lúc còn dùng như chiếc dao cắt nhỏ thức ăn (để vẽ cá bỏ xương chẳng hạn) hay dùng để gắp… cục nước đá, trước cặp mắt thán phục của người ngoại quốc!Người Âu Mỹ không có một “dụng cụ” ăn uống đa năng đến thế. Họ dùng dao, nĩa, ly, tách, chén, đĩa… lỉnh kỉnh trong bữa ăn ngày thường, và đặc biệt là trong các buổi tiệc tùng, những thứ này được bày la liệt trên bàn ăn, đủ hình đủ dạng, theo đúng một thứ tự đã thành qui luật. Một số người Việt nếu ít có dịp giao tiếp với người ngoại quốc, có thể thấy lúng túng khi được mời ngồi vào một bàn tiệc bày biện sang trọng với đủ thứ lỉnh kỉnh trước mặt. Đã vậy, khi ăn uống, số người này vì không quen với tập quán lạ, có thể bỡ ngỡ hoặc phạm phải những sai lầm đáng ra không nên có.
Trong loạt bài này, xin được trình bày về cách ăn uống sao cho đúng cách trong một bữa tiệc dùng chung với người ngoại quốc, để tránh những sơ suất đáng tiếc có thể xảy ra.
Trước hết, xin làm quen với các dụng cụ ăn uống của người Âu Mỹ, mở đầu bằng các loại ly uống rượu. Xin để nguyên tên gọi bằng Anh ngữ cho tiện.
Dao nĩa
Thông thường chúng ta cầm dao tay phải, cầm nĩa tay trái. Với những món ăn không phải dùng dao thì cầm nĩa sang tay phải.
Dao nĩa cũng có ngôn ngữ riêng. Nếu bạn muốn tạm dừng, „giải lao” trong khi ăn, thì đặt dao nĩa chéo nhau theo hình chữ X lên đĩa của mình, lưỡi dao hướng vào phía trong lòng đĩa.
Khi đã dùng xong bữa, muốn nói „xin hãy dọn đi”, bạn đặt dao nĩa song song với nhau theo chiều dọc, cán dao và dĩa hướng về phía mình.
Không được gác dao nĩa lên thành đĩa, cán chạm xuống mặt bàn.
Muốn khen ngợi đầu bếp „Món ăn rất ngon”, bạn đặt dao nĩa theo hình kim đồng hồ chỉ 7 giờ kém 25.
Muốn biểu lộ rằng món ăn không ngon miệng, bạn đặt dao nĩa theo hình kim đồng hồ chỉ 6 giờ 25.
Trong bữa tiệc tại nhà riêng, không nên biểu lộ sự khen ngợi hay chê trách bằng dao nĩa.
Không được để dao nĩa xuống bàn ăn hay để lên khăn ăn.
Không như bữa ăn Bò bảy món của người Việt, một bữa tiệc của người Âu Mỹ thường chỉ có ba món chính:
1. Khai vị: Thường là súp, hoặc salad.
2. Món chính: Thường là một miếng thịt bò lớn, cá hoặc gà.
3. Tráng miệng: Có thể là cheese, ice cream, trái cây, nhưng thường là bánh ngọt.
Có hai phong cách dùng tiệc: kiểu Mỹ (American Style) và kiểu Lục địa (Continental Style). Kiểu Lục địa ta dùng khi ăn tiệc với người Âu châu.
Nguyên tắc chung dễ nhớ khi dùng các loại muỗng, nĩa, dao bày la liệt trên bàn: bắt đầu từ phía NGOÀI CÙNG xa đĩa ăn nhất, rồi dần dần vào phía trong.
Đầu tiên, với chén súp đặt trên đĩa ăn, ta dùng muỗng súp phía ngoài cùng bên phải. Nếu là salad thì dùng nĩa phía ngoài cùng bên trái. Ăn xong đặt muỗng hoặc nĩa trên đĩa ăn.
Món thứ hai là món chính, dùng tay cầm dao và nĩa như hình dưới đây. Người thuận tay trái nên làm ngược lại (nĩa bên phải, dao bên trái) và rồi lật ngược bàn tay lại
Cắt thịt: Dù là ăn theo kiểu nào, cũng phải dùng nĩa và dao một cách nhàn nhã, tự nhiên, cầm đúng cách, không nắm quá chặt và dùng hết sức lực.
Như chúng ta đã biết, có hai cách thức ăn tiệc: kiểu Lục địa (Continental Style) và kiểu Mỹ (American Style). Nên tìm hiểu cả hai cách để có thể áp dụng khi ăn uống với người bản xứ và người châu Âu.
Khi bắt đầu ăn
Ở cả hai kiểu Mỹ và Lục địa, dao, nĩa, muỗng, đã dùng rồi, kể cả cán cầm, không được đặt tiếp giáp với mặt bàn, dù là đặt trên khăn ăn.
Xin chú ý đến cách đặt nĩa ngửa hay sấp khác nhau ở hai kiểu, bạn theo kiểu nào cũng được nhưng đừng trộn lẫn với nhau.
Món sau cùng là tráng miệng, muỗng và nĩa thường đặt phía bên trên đĩa ăn.
Bước một: Tay trái cầm nĩa, tay phải cầm muỗng.
Buớc hai: Dùng nĩa đẩy thức ăn tráng miệng vào muỗng để ăn.
1. Cách thức cắt thịt, ăn, ngừng ăn và ăn xong, theo kiểu Lục địa (Âu châu):
Cắt thịt kiểu Âu
Ăn theo kiểu Âu
Ngưng ăn, kiểu Âu
Ăn xong, kiểu Âu
2. Cách thức cắt thịt, ăn, ngừng ăn và ăn xong, theo kiểu Mỹ:
Cắt thịt kiểu Mỹ
Ăn theo kiểu Mỹ
Ngưng ăn, kiểu Mỹ
Ăn xong, kiểu Mỹ
Trên bàn tiệc bày theo kiểu cổ điển, có thể có những chiếc đĩa bằng kim loại, thường là bằng bạc hay mạ bạc, khác hẳn những chiếc đĩa khác trên bàn. Đây chỉ là những chiếc đĩa trang trí, không bao giờ được dùng
chúng để ăn, hay đặt thìa dĩa, khăn ăn lên đó.
+ Một số lưu ý: Trong khi chọn thức ăn bạn không nên chen lấn, không nên đứng trước một món quá lâu để để nhường chỗ cho ngừơi khác chọn, trong khi gắp thức ăn phải dùng dụng cụ gắp riêng không được dùng thìa nĩa của mình. Khi ăn bạn không nên phát ra tiếng động quá to, ăn nhỏ nhẹ, lần lượt từng món, không nên ngậm thìa hay dĩa.
+ Một điều tối kị trong tiệc buffet đó là bạn không nên để thừa thức ăn trên đĩa, như vậy sẽ bị coi là lãng phí, bạn hãy lấy đủ lượng dùng thôi.
+ Một lưu ý nhỏ là nếu bạn vẫn còn thấy lúng túng trong khi ăn uống thì hãy quan sát người khác rồi “ bắt chước” theo. Cách này có thể khiến bạn ăn chậm hơn bạn bè nhưng chỉ số an toàn lại rất cao. Hoặc nếu gặp khó khăn gì bạn có thể nhờ phục vụ giúp đỡ, họ sẽ luôn sẵn lòng phục vụ bạn.
– Đối với tiệc ngồi
Tiệc ngồi thường nguyên tắc và phức tạp hơn tiệc đứng, bạn sẽ được phục vụ những món theo thực đơn vì thế hãy học cách ứng xử trong ăn uống sao cho bạn có thể thuần thục khi gặp bất cứ món ăn nào.
+ Tư thế ngồi: bạn nên ngồi thẳng lưng, khoảng cách từ ghế tới mặt bàn khoảng một gang tay, tuy nhiên khoảng cách này có thể thay đổi miễn sao bạn có tư thế ngồi thoải mái. Nếu có túi xách bạn nên để phía sau lưng ghế, không được ngồi khoanh chân, hay rung đùi, không chống tay lên cằm.
– Cách dùng khăn ăn và dụng cụ ăn:
+ Khăn ăn: gấp gọn gàng và dùng bốn góc của khăn nhẹ nhàng lau quanh miệng, không nên dùng khăn lau ngang miệng tránh gây phản cảm.
+ Dụng cụ ăn: đối với đồ ăn Tây cần dùng dao nĩa: tay phải cầm dao, tay trái cầm nĩa, vừa cắt vừa ăn. Khi cắt thức ăn phải nhẹ nhàng tránh gây tiếng động, tránh bị rơi vãi lung tung. Nếu là món ăn dùng đũa thì hãy gắp từng miếng nhỏ, không nâng bát để húp món canh, không được để dụng cụ của mình lung tung tránh nhầm lẫn đối với người khác.
– Cách dùng đồ ăn và uống:
+ Món khai vị: thường là món súp. Món súp thường được đặt trong 1 bát nhỏ hoặc đĩa sâu lòng, bạn sẽ dùng thìa để ăn, tránh cầm cán thìa xa quá hoặc gần quá gây mất thẩm mĩ. Nếu món súp còn nóng bạn có thể khuấy qua cho nhanh nguội, nên múc từng thìa nhỏ để ăn, tránh cầm cả bát húp hay để thìa va chạm vào thành bát gây tiếng động, không nên vét sạch đĩa súp.
+ Món ăn chính: tùy theo mỗi loại thức ăn mà có kiểu ăn cho phù hợp.
Đối với món cá, dùng dao nĩa xẻ cá dọc theo phần xương, ăn từ nửa dưới lên trên.
Đối với món thịt, cắt thành từng miếng nhỏ cho vừa ăn, riêng thịt gà và các món hải sản như tôm cua có thể dùng tay, nhưng chú ý phải rửa tay sau khi ăn xong. Bát rủa tay thường là 1 bát thủy tinh nhỏ, nước trong có vài cánh hoa hồng rắc lên trên, khi rửa không nhúng cả bàn tay vào kì cọ mà chỉ nhẹ nhàng chấm các đầu ngón tay vào nước.
– Đồ uống:
+ Ở các buổi tiệc ngồi người ta hay phục vụ rượu và nước ngọt. Bạn không nên uống rượu khi miệng còn thức ăn, không nên uống quá nhiều sẽ mất tỉnh táo. Nếu bạn không uống được rượu hãy úp cốc xuống bàn, khi nâng cốc có thể thay thế bằng nước ngọt, có thể nâng cốc bằng rượu nhưng bạn chỉ cần chạm nhẹ môi rồi hạ cốc xuống.
+ Khi ăn xong bạn cũng nên để dụng cụ song song trong thành đĩa để phục vụ dọn đồ đi. Nếu chẳng may bạn làm rơi vỡ đồ gì đó không nên hoảng hốt hãy ngồi yên sẽ có người đến dọn dẹp.
Trong lúc dự tiệc kĩ năng giao tiếp dường như không đủ mà cả cung cách ăn uống cũng sẽ thể hiện rõ phong cách của bạn, vì vậy hãy ăn uống sao cho “đẹp” để gây cảm tình với mọi người.
Ăn tiệc
Ăn tiệc cũng như tham dự vào một trò chơi giao tế có nhiều quy luật, nếu nắm vững bạn sẽ tự tin và thoải mái suốt bữa, không bị lúng túng. Loạt bài về Ăn Uống Đúng Cách được kết thúc với phần tóm lược sau đây:
Nếu bạn là khách mời, hãy đợi cho đến khi chủ tiệc ăn miếng đầu tiên rồi mới bắt đầu ăn, trừ khi bạn là người khách quý nên vị đó khẩn khoản mời bạn ăn trước.
Ngồi đúng cách trong bàn ăn: Cứ tưởng tượng như có con mèo phía trước và con chuột phía sau lưng là OK.
Đừng uống lộn ly và ăn bánh của người bên cạnh: ly rượu và nước của bạn ở phía tay PHẢI, đĩa bánh bên TRÁI. Muốn nhớ thì rất dễ: cứ nghĩ đến cái xế hạng sang BMW đó mà: Theo thứ tự: Bread rồi đến Meal rồi mới đến Water/Wine.
Nếu có ai xin chuyển hũ đựng muối, bạn nhớ chuyển luôn hũ đựng tiêu. Hai thứ này luôn luôn là một cặp vợ chồng gắn kết keo sơn không rời!
Thức ăn đang chuyển cho người bên cạnh (thường theo chiều từ bên phải chuyền đi) đừng bao giờ chặn lại để thò tay lấy phần mình. Chẳng hạn, rổ bánh mì đang chuyển qua tay người khác đừng chặn lại nhón lấy một cái. Bạn phải xin chuyển trở lại cho mình.
Dùng muỗng ăn nghiêng ra phía ngoài để múc món súp. Đừng bao giờ thổi món ăn cho nguội, dù nóng đến phỏng miệng.
Bao giờ cũng nếm thức ăn trước rồi mới rắc thêm muối hoặc tiêu. Rắc trước khi nếm là khiếm nhã.
Xin nhắc lại: dao, muỗng nĩa đã dùng rồi, phải để lại hoàn toàn trong đĩa ăn, không đặt tiếp xúc với mặt bàn.
Khi ăn xong, bạn có một “mật mã” để báo cho chủ nhà hoặc người hầu bàn biết bạn đã ăn xong, đó là đặt dao và nĩa chéo từ trên xuống dưới đĩa ăn. Một cách để dễ nhớ: tưởng tượng như đĩa ăn là mặt đồng hồ, còn dao và nĩa tương tự cây kim chỉ 11 phút nữa thì đến 5 giờ!
Nếu phải đứng lên vào phòng rửa mặt, hoặc đứng dậy vào cuối bữa ăn, bạn nhớ đặt khăn ăn phía trái đĩa, gấp lỏng lẻo, không cần gọn.
Uống rượu trong bàn tiệc
Ở nhà, bạn uống rượu thế nào cũng được, dùng ly nào cũng xong. Nhưng khi có tiệc, nhất là lúc dùng bữa với người Âu Mỹ, xin ghi nhớ một số quy tắc sau đây:
1. Cách rót rượu vào ly: Rượu đỏ: chỉ rót 1/3 ly; rượu trắng: ½ ly; sparkling wine (rượu sủi tăm): ¾ ly
2. Khi rót đủ rượu vào ly rồi, nhớ xoay nhẹ chai rượu để tránh nhỏ giọt ra bàn, đồng thời trông cũng có chút vẻ bay bướm!
3. Nên nhớ: Trên bàn ăn, ly rượu vang của bạn đặt bên phải ly nước
4. Nếu có ai nâng ly chúc mừng bạn (dịp đám cưới bạn, ngày sinh nhật… chẳng hạn) đừng uống kẻo bị say mèm. Chỉ cần mỉm cười lộ vẻ thân thiện là đủ
5. Nhiều người tưởng lầm là chỉ có rượu trắng mới cầm chân (stem) ly khi uống (để tránh không làm ly rượu ấm lên). Nhưng rượu đỏ cũng phải cầm chân ly như thế, vừa để nhìn được màu sắc và độ trong của rượu, vừa tránh vân tay làm ly bị dơ. Nếu cầm phần trên ly khi uống, dân sành điệu sẽ chê bạn là dân “bowl grabber” (kẻ tóm cổ bầu).
6. Cheers! Khi chạm ly chúc mừng hay mời mọc người khác, nhớ nhìn vào mắt họ (eye contact). Nếu không thì bị xui đấy (theo dị đoan của người Tây thì xui đến 7 năm! Mà lại xui về “sex” mới khổ). Cũng đừng đụng phải cánh tay người khác khi cụng ly với từng người trong bàn ăn.
7. Khi uống, nên lịch sự nhìn vào ly rượu của mình (chứ không nhìn vào người khác, dù đang nói chuyện)
8. Nếu bạn là chủ nhà đãi khách, nên để ý coi các ly của khách và mau mắn rót rượu nếu thấy vơi hoặc cạn.
9. Ăn uống lịch sự và luôn tỏ thái độ vui vẻ
Minh họa của Gemma Correll
1 số nguyên tắc trong văn hóa ăn uống của người phương Tây
* Trong buổi tiệc trang trọng có trẻ con, trẻ con nên đứng sau ghế của chúng cho tới khi tất cả người lớn đã ngồi vào
* Phụ nữ không nên dùng son môi để tô lại môi trong bàn tiệc. Bạn cần xin phép ra ngoài và tìm nơi thích hợp để bôi son, ví dụ như nhà vệ sinh nữ
* Nếu bạn không thích món ăn được phục vụ, thì bạn cũng nên cố gắng ăn một ít. Hoặc ít nhất bạn cũng nên cắt nó một chút và di chuyển nó xung quanh đĩa
* Không nên uống nước trong khi đang nhai. Nên chờ cho đến khi bạn nhai và nuốt thức ăn xong
* Nếu sử dụng bát nước để rửa tay, sau khi rửa, bạn hãy đặt bát nước ấy và khăn lau tay phía bên trái của bạn
* Khi dùng bữa tại một nhà hàng sang trọng, bạn không nên dùng các món ăn khác nhau trên đĩa của mình một cách lần lượt. Bạn nên dùng các món ăn chung với nhau vì các món ăn phối hợp với nhau.
* Khi ăn thịt, bạn không nên cắt hết phần thịt trước rồi bắt đầu ăn. Nên cắt ra một miếng và ăn miếng vừa cắt trước. Nếu ăn theo phong cách châu Mỹ, bạn đẻ dao xuống, chuyển nĩa qua tay kia và ăn miếng thịt vừa cắt. Nếu ăn theo phong cách châu Âu, bạn sẽ cắt miếng thịt và ăn mà không cần đặt dao xuống đĩa. Phong cách ăn này của châu Âu trở nên rất phổ biến ngày nay.
* Khi được phục vụ bánh mì được đặt trên đĩa bánh mì/bơ, bạn đừng phết bơ lên cả ổ bánh cùng lúc, Bạn hãy xé bánh mì thành những ẩu nhỏ vừa đủ cho một hay hai lần cần.
* Không nên xỉa răng (trừ khi được phục vụ tăm) hay liếm tay. Chỉ có một ngoại lệ đó là khi ăn thịt hay gia cầm có xương (ví dụ như chân gà hay sườn heo). Trong những trường hợp này thì nên luôn có một bát nước rửa tay.
* Nếu mỗi suất ăn phục vụ một loại rượu khác nhau thì việc bạn không uống hết mỗi ly rượu có thể chấp nhận được.
* Phát ra tiếng khi ăn như là húp sùm sụp, nhai nhóp nhép hay ợ thì rất bất lịch sử! Đây là điều tối kị ở châu Âu
* Dùng bánh mì để nhúng vào súp hay vét nước sốt nhìn chung không phải là một cử chỉ hay trong bàn tiệc
***
Bánh mì:
Không phết bơ lên cả miếng bánh mì trừ khi làm bánh sandwich. Hãy bẻ một miếng nhỏ, phết bơ và ăn mổi lần từng miếng nhỏ như vậy. Dùng dao bơ xắt bơ thành lát mỏng và phết lên miếng bánh mì cầm trên tay.
Bánh ngọt:
Nếu bánh nhỏ và gọn gàng, dùng tay cầm ăn, nếu bánh lớn có phết kem hay nhân mứt thì dùng nĩa và muỗng tráng miệng để ăn.
Không phết bơ lên cả miếng bánh mì trừ khi làm bánh sandwich. Hãy bẻ một miếng nhỏ, phết bơ và ăn mổi lần từng miếng nhỏ như vậy. Dùng dao bơ xắt bơ thành lát mỏng và phết lên miếng bánh mì cầm trên tay.
Bánh ngọt:
Nếu bánh nhỏ và gọn gàng, dùng tay cầm ăn, nếu bánh lớn có phết kem hay nhân mứt thì dùng nĩa và muỗng tráng miệng để ăn.
Caviar ( Trứng cá kiểu Nga):
Phết bằng dao lên bánh mì và cầm bằng tay để ăn.
Olive:
Có thể dùng ngón tay nhón những quả ô liu có nhồi nhân và bỏ vào miệng ăn. Nếu quả Oliu quá lớn, nên dùng tay cầm quả, dắn phần thịt quả để ăn và chừa lại hạt. Sau đó bỏ hạt lên đĩa ăn.
Gà:
Dùng dao và nĩa để ăn. Róc xương bằng dao . Nhưng nếu là một bữaăn thân mật, có thể dùng tay cầm vào phần xương và cắn thịt ăn cho thuận tiện.
Trứng Luộc chín ( Hard boiled):
Ăn bằng nĩa. Luộc nữa chín (Lòng đào haft boiled) đặt trong ly ăn trứng. Đập vỡ vỏ trứng đầu lớn và gạt đi bằng dao, rắc muối tiêu vừa đủ dùng và dùng muỗng ăn trứng để ăn.
Trứng luộc mềm ăn cách khác:
Múc nguyên cả trứng ra khỏi vỏ cho vào dĩa nhỏ hay ly ăn trứng và trộn đều với gia vị trước khi ăn.
Sưu tầm
Phết bằng dao lên bánh mì và cầm bằng tay để ăn.
Olive:
Có thể dùng ngón tay nhón những quả ô liu có nhồi nhân và bỏ vào miệng ăn. Nếu quả Oliu quá lớn, nên dùng tay cầm quả, dắn phần thịt quả để ăn và chừa lại hạt. Sau đó bỏ hạt lên đĩa ăn.
Gà:
Dùng dao và nĩa để ăn. Róc xương bằng dao . Nhưng nếu là một bữaăn thân mật, có thể dùng tay cầm vào phần xương và cắn thịt ăn cho thuận tiện.
Trứng Luộc chín ( Hard boiled):
Ăn bằng nĩa. Luộc nữa chín (Lòng đào haft boiled) đặt trong ly ăn trứng. Đập vỡ vỏ trứng đầu lớn và gạt đi bằng dao, rắc muối tiêu vừa đủ dùng và dùng muỗng ăn trứng để ăn.
Trứng luộc mềm ăn cách khác:
Múc nguyên cả trứng ra khỏi vỏ cho vào dĩa nhỏ hay ly ăn trứng và trộn đều với gia vị trước khi ăn.
Sưu tầm