Dạy con - chỉ dạy những thứ mà nhà trường không dạy

Tối hôm kia mình hỏi Xu Sim:
“Con đã thi chưa?"
Xu trả lời:
“Con thi xong từ mấy hôm rồi. Cả lớp con, chỉ có duy nhất mình mẹ là hỏi kiểu như thế thôi đấy”.
“Nghĩa là sao?”
“Nghĩa là ba mẹ các bạn ấy toàn kèm các bạn học bài. Các cô các bác ấy biết rõ thi thử ngày nào, thi thật ngày nào, đề dạng làm sao. Có mỗi mình mẹ là không quan tâm thôi… Nhưng mà con thích mẹ như thế”.
Đó, được con thích là tốt rồi!
Đúng là tôi không biết con tôi học tới bài nào thật. Vở báo bài cuả Xu và Sim thường dồn vào cả tuần ký "sỉ" 1 lần. Bài tập về nhà con tự làm, thời khoá biểu tự soạn. Tôi không phải kiểm tra bài, không kiểm tra vở, không phải xét cặp của 2 đứa.
Nhớ là có một lần vô tình xách cái cặp của Sim lên, thấy rớt ra một nắm xôi khô đét từ đời nào. Cả mẹ và con cười xòa vì tính ẩu cuả con và vì sự phó mặc của mẹ.
Bởi vì, ngay từ mẫu giáo, tôi đã quán triệt rằng, việc học là của con, việc kiếm tiền là của mẹ. Mẹ không yêu cầu con phải kiếm tiền phụ mẹ, thì con cũng không được yêu cầu mẹ học với con. Thế là cộng trừ, nhân chia, viết hoa viết thường, tập làm văn, tập đọc… tất cả là phó mặc cho trường hết.
Vậy thì tôi dạy con cái gì?
Tôi quan niệm rằng, mỗi ngày của tôi chỉ có 24 giờ, năng lượng chỉ có vài ngàn calo, tôi sẽ chỉ tập trung vào dạy những thứ mà nhà trường không dạy.
Nhớ hồi con vào lớp 1, tôi không dạy con học chữ trước. Duy nhất toàn khối 1 của trường năm đó, chỉ có riêng con tôi là chưa biết chữ, chưa biết làm toán. Để đối phó với việc con bị cô giáo đì, tôi dạy con cách hợp tác với giáo viên, cách đặt câu hỏi mà không làm cô cáu. Nếu làm chậm, xin thêm thời gian, nếu làm sai, thì xin lỗi. Nếu cô phạt thì con cứ khóc, nước mắt nước mũi cứ lã chã vào. Nếu cô đánh vào tay thì cứ mềm tay ra, và sau đó xoa dầu vào chỗ đánh cho nhanh khỏi.
Và vậy là vào năm học, 2 tuần đầu khi con bắt đầu tập nét hất, nét móc thì các bạn đã đọc và viết ầm ầm. Con kể con mới viết được 2 chữ thì bạn đã xong nửa trang rồi. Giờ ra chơi con phải ngồi lại viết bài.
Thế nhưng, bù lại, con vô cùng háo hức vì mỗi ngày lại được cô dạy vô số thứ mới. Con vào vạch xuất phát bét lớp, nên mỗi ngày một tiến bộ. Xuất phát chậm hơn, nên con lại càng tập trung học hơn. Trong khi nhiều bạn được học chữ học toán trước rồi thì nghe lại thấy chán nên nghịch phá và bị cô phạt khá nhiều. Cả Xu và Sim đều làm theo cô rất nhanh. Tới tháng thứ 2 là bé đã không phải làm bài trong giờ ra chơi nữa, và bắt đầu học ngang hàng với bạn. Cả 2 nàng đều rất thích đi học, rất kính nể, nghe lời cô giáo... Và thế là được cô quý!
Tôi cũng không xem sách giáo khoa, không xem vở bài tập, không dạy lại những bài cô giáo dạy. Tôi chỉ phụ cô theo cách khác.
Ví dụ mẫu giáo tôi cho con đi học vẽ, tô màu, để luyện cách cầm bút. Chơi ghép hình để rèn kiên nhẫn, cho con cầm dao thái rau củ, cho con rửa chén, quét nhà, nấu ăn, khâu vá… để luyện tay. Muốn viết chính tả tốt thì đọc sách thật nhiều. Để học toán tốt thì cứ làm việc nhà luôn tay, đi chợ nhiều vào. Để làm văn thì đi du lịch, khuyến khích kể chuyện…
Thậm chí tôi cũng không giảng bài cho con. Hôm rồi con mang một bài toán ra hỏi, mẹ ơi con không hiểu. Tôi bảo, "con gấp sách đi rồi đọc đề lại cho mẹ nghe". Xu nói: "Con không thuộc đề". "Ồ, nếu con chưa thuộc đề thì con đọc đề chưa kỹ. Con về bàn đọc lại đề. Khi nào suy nghĩ nhiều tới mức mà thuộc lòng cả đề bài rồi mà vẫn chưa giải được thì ra đây mẹ giảng". "Mẹ khó tính vậy thì thà tự giải còn hơn!" Và quả nhiên sau khi đọc lại đề vài lần thì Xu tìm ra cách giải.
Tôi công khai không ủng hộ bài tập về nhà. Tôi chỉ cho phép làm bài tập về nhà tối đa 30phút/tối. Xu Sim sợ cô giáo nên hôm nào có nhiều bài tập là phải cố gắng làm thật nhanh. Hết 30 phút chưa xong tôi cũng yêu cầu cất sách vở để đi ngủ đúng giờ. Vì đi ngủ đúng giờ quan trọng hơn!
Chúng ta kêu ca nhiều nhất về việc quá tải. Nào là chương trình quá tải, nào là giáo viên giao bài tập quá nhiều. Tôi nghĩ quá tải một phần rất lớn do chính phụ huynh ủng hộ nó. Nếu cô giao 3 bài, bé làm đủ 3 bài thì hôm sau cô sẽ giao 4 bài. Bé lại thức tới 11h đêm để hoàn thành đủ 4 bài, theo luật cung cầu và luật vừa sức, giáo viên sẽ giao lên 5 bài tập về nhà. Còn nếu cô giao 3 bài, mà sức bé không làm được, một lần, hai lần, nhiều học sinh cùng như thế, thì dần dần, cô sẽ phải giao ít bài lại.
Tôi quan niệm không cần học thuộc làu làu 100% mọi bài trong SGK. Như bia đóng trong chai, nước ngọt đóng trong hộp đó, nhà máy để chừa một khỏang không cho nó giãn nở chứ. Các đề thi, các đề bài tập, bao giờ cũng có những bài khó tới mức chỉ khoảng 5% dân số giỏi cá biệt làm được. Ba mẹ nào cũng phấn đấu chen chúc trong cái 5% thông minh cá biệt đó, nên mới quả tải!
Vì vậy, hãy để con học đúng với thực lực của mình, ba mẹ đừng có "ủn mông" con. Con không làm hết bài tập, thì con lên lớp trình bày với cô là con không làm hết được. Con làm sai thì để cô phạt. Mẹ không nên nhúng tay vào. Trong việc học, mẹ đóng vai người hiền, và cô giáo đành phải đóng vai ác!
Kiểm tra cuối kỳ, kiểm tra cuối năm cũng không được học thêm giờ. Tôi không thích tăng tốc, không thích dồn ép. Kiên quyết không gồng, không rướn. Sức học thế nào thì thi đúng như thế.
Đường học còn dài, hơn thua nhau vài cái điểm số, vài cái giải thưởng ở tiểu học thì làm cái gì? Mục đích học tập UNESCO gồm nhiều thứ lắm: “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học tập để làm người". Vậy hãy dạy những kỹ năng rất quan trọng khác đang bị nhà trường bỏ trống, như thể thao, nghệ thuật, giao tiếp, cư xử, hiểu và định giá đúng bản thân,... Hãy dành thật nhiều năng lượng, thời gian và tiền của bạn để mà bù đắp vào đó.
Nhớ câu dẫn trong cuốn sách so sánh GD VN và Phần Lan của TS Nguyễn Khánh Trung: "Khi chúng ta lạc đường, càng tiến tới, chúng ta càng xa đích đến!"
Thế nên là, các bố mẹ ơi, thả lỏng đi!

ĐỪNG NHỐT THIÊN THẦN TRONG CÁI AO 26 CHỮ CÁI

Sau các bài viết về việc không cho Xu Sim học trước học sớm của tôi, có hàng ngàn comment của các bạn lo lắng rằng nếu không dạy trước, dạy sớm như người ta thì con sẽ thua các bạn.
Thú thật là những ngày đầu vào lớp, khi Xu Sim không học trước như người ta, thì con thua các bạn thật, con cũng ngợp thật.
Nhưng có lẽ tôi bình tĩnh được khi một mình một đường, bình tĩnh được khi cô độc đứng bên lề các cuộc đua, vì ngay từ lúc mới bắt đầu làm mẹ tôi đã MAY MẮN BỊ THUA người khác suốt nhiều năm trong việc nuôi con còi.
Nhiều năm liền, Xu luôn thua tất cả mọi bạn bè cùng lứa về cân nặng, tôi luôn thua tất cả mọi bà mẹ về việc mát tay nuôi con.
Do đó, bây giờ, như đã được rèn trong lò, cả 3 mẹ con thấy việc bị chậm vài tháng về đọc và viết, không phải là chuyện khủng khiếp. Buồn thì về khóc với mẹ, ức thì về kể với mẹ. Mẹ đồng cảm, mẹ chia sẻ, mẹ bênh con về mặt cảm xúc, nhưng mẹ vẫn không phụ giúp việc học.
Thua thì có sao!
Tôi cho rằng cảm giác thua người khác là một cảm giác nhất thiết phải được nếm trải. Nếm sớm tốt sớm! Bởi vì làm sao, có ai, có đội tuyển nào, mà có thể suốt đời chỉ thắng và thắng?
Môn tôi cho con học thêm duy nhất suốt năm lớp 3 là thể thao. Một phần tôi muốn con có thể trạng tốt, còn phần quan trọng hơn, tôi cho rằng cái quý giá nhất ở thể thao là được làm quen với việc thắng rồi thua, thua rồi thắng, thắng thua là việc thường tình.
Làm ở HHT, chúng tôi được nghe hàng ngàn tâm sự của các học sinh, chúng tôi đã từng phải can ngăn những vụ đòi bỏ nhà đi bụi hay một kế hoạch tự tử vì bài thi thua điểm bạn bè. Tôi cũng đã gặp những người lớn, chỉ vì gặp một sai lầm mà tung hê tất cả những thứ tốt đẹp còn lại.
Thắng tất nhiên là tốt rồi. Nhưng học cách để chiến thắng và học cách bình tĩnh, giữ được mình trong lúc thua, đều quan trọng như nhau!
Vậy thì việc con thua các bạn không còn đáng lo nữa các mẹ nhé!
Điểm thứ 2, nhiều bạn nói: Con biết chữ sớm, để con tiếp xúc với kho tàng tri thức sớm. Điều đó cũng tốt, nhưng chưa chắc đã là tốt hơn.
Có người bạn tôi dành hàng chục triệu để cho bé con 3 tuổi đi học Giáo dục sớm, rồi những phương pháp dạy đọc sớm bằng flashcard... Có thể cũng hay, nhưng quan điểm tôi khác. Nhớ hồi 5 tuổi, Sim vẫn chưa biết một chữ nào. Sim thấy mẹ và chị đọc truyện, nàng thèm thuồng tới mức tự đọc bằng cách nhìn vào tranh và bịa ra 1 câu truyện mới! Bạn có thấy điều đó hay hơn việc đọc thông viết thạo không? Tôi thì thấy có!
Trong những ngày đi tham quan các trường học ở Israel, tôi cũng luôn được các nhà Giáo dục Israel nhắc rằng: “Người thầy không phải là người truyền thụ tri thức!”. Thời đại internet, tri thức được tải xuống miễn phí từ bất kỳ đâu. (Bạn bè tôi, nhiều đứa ngày 20/11 còn đi cảm ơn Mr Google!)
Xu Sim học trường Albert Einstein, ông Einstein cũng đồng ý rằng: “Trí tưởng tượng quan trọng hơn kiến thức". Và tôi thấy, đôi khi, với trẻ con, tri thức lại ngăn cản trí tưởng tượng không chừng!
Tôi mới đọc được trên FB câu chuyện thực sự rung động.
Năm 1968, tại tiểu bang Nevada nước Mỹ, cô bé 3 tuổi tên là Edith, một hôm chỉ vào chữ cái đầu tiên của chữ “OPEN” trên chiếc hộp đựng quà trong nhà mình, và nói với mẹ rằng đó là chữ “O”. Mẹ của cô bé rất ngạc nhiên và hỏi vì sao mà cô bé lại biết được đó là chữ “O”. Edith nói với mẹ là cô giáo ở trường dạy...
Thật không ngờ là bà mẹ đã ngay lập tức viết một lá đơn khởi kiện trường mầm non nơi con bà học. Bà kiện trường mầm non đã tước đi khả năng tưởng tượng của Edith. Bởi vì khi chưa biết chữ “O”, con gái bà có thể nói “O” là mặt trời, là quả táo, là quả trứng gà… Nhưng sau khi trường mẫu giáo dạy cô bé nhận biết đó là chữ “O”, Edith đã bị mất khả năng tưởng tượng này, và bà đòi phí bồi thường tổn hại tinh thần cho cô bé là 1000 USD.
Bà mẹ nói: “Tôi đã từng đến một số đất nước Đông phương du lịch, một lần tôi ở trong một công viên, nhìn thấy hai con thiên nga, một con bị cắt bỏ một cánh bên trái được thả ở một cái hồ lớn; con kia thì còn nguyên vẹn không bị gì, được thả ở cái hồ nhỏ. Nhân viên quản lý ở đó nói rằng, như thế là để cho hai con thiên nga này không bay đi mất, con thiên nga bị mất một cánh bên trái không thể bay vì không giữ được thăng bằng, còn con kia vì thả ở hồ nhỏ nên không có đủ không gian để lấy đà bay. Lúc đó tôi vô cùng khiếp sợ, khiếp sợ sự thông minh của người phương Đông. Và tôi cũng cảm thấy rất bi ai. Hôm nay tôi kiện cho con gái tôi, vì tôi cảm thấy con gái tôi giống như con thiên nga đó ở trong nhà trẻ. Họ đã cắt đứt một cánh tưởng tượng của Edith, đã nhốt con bé trong cái ao nhỏ chỉ có 26 chữ cái quá sớm.
Edison cũng là bởi vì có trí tưởng tượng không thực tế, mới phát minh ra được bóng đèn điện; Newton là bởi có tư tưởng sáng tạo ra cái mới, mới phát hiện ra được lực hấp dẫn của Trái đất. Có thể khả năng tưởng tượng của Edith không phong phú, nhưng bạn không thể cướp đoạt quyền tưởng tượng của con bé, bởi vì một con thiên nga không có cánh thì vĩnh viễn không bay lên được". (Nguồn: Tinh Hoa)

Trong câu chuyện trên thì trường mầm non đã thua kiện.

Hôm nay, một số người đã thử tìm mà không thấy các dữ liệu về vụ kiện này lưu lại trên trang của bang Nevada. Cũng rất có thể bà mẹ Edith là tưởng tượng. Tuy nhiên tôi không thể không đồng tình với những lập luận của bà. Tôi cũng ao ước những quyền lợi của trẻ nhỏ tại trường học như trong câu chuyện:

1. Quyền được chơi;
2. Quyền được hỏi tại sao, cũng chính là quyền được sử dụng trí tưởng tượng.

Chúng ta đang bước qua năm 2016 rồi, kiến thức đâu còn là độc quyền bí mật của sư phụ rỉ tai cho một vài truyền nhân nữa? Máy móc làm việc đó một cách xuất sắc hơn chúng ta. Chỉ có tưởng tượng và sáng tạo là máy móc không làm được bằng con người.
Vậy thì, Đừng cắt đứt một cánh tưởng tượng của con, đừng nhốt thiên thần trong cái ao nhỏ chỉ có 26 chữ cái quá sớm, các mẹ ạ!

(FB Thu Hà)

Theo  trung tâm hộ tông