Đó là câu hỏi dễ gây động lòng, bởi vì tiền không phải là cái nó có vẻ vậy. Tiền bắt rễ sâu hơn nhiều. Tiền không chỉ là cái bên ngoài dưới dạng tờ giấy bạc, nó là cái gì đó liên quan tới tâm trí và thái độ bên trong của bạn. Tiền là tình yêu của bạn với đồ vật, tiền là chỗ trốn chạy của bạn khỏi con người, tiền là an ninh của bạn chống lại cái chết, tiền là nỗ lực của bạn để kiểm soát cuộc sống, tiền là cả nghìn lẻ một thứ. Tiền không chỉ dưới dạng đồng tiền giấy, bằng không thì mọi sự đã rất dễ dàng.
Tiền là tình yêu của bạn - tình yêu các đồ vật, không phải yêu người. Tình yêu thoải mái nhất là với đồ vật bởi vì chúng chết, bạn có thể sở hữu chúng dễ dàng. Bạn có thể sở hữu ngôi nhà lớn, lâu đài - lâu đài lớn nhất bạn có thể sở hữu dễ dàng - nhưng bạn không thể sở hữu cho dù đứa bé mới sinh nhỏ nhất; ngay cả đứa bé đó cũng bác bỏ, ngay cả đứa bé đó cũng tranh đấu vì tự do của nó. Đứa bé, dù nhỏ tới đâu, cũng đều nguy hiểm cho người muốn sở hữu. Nó sẽ nổi dậy, nó sẽ trở nên có tính nổi dậy, nhưng nó sẽ không cho phép bất kì ai sở hữu nó.
Những người không thể yêu được người, bắt đầu yêu tiền, vì tiền là phương tiện để sở hữu đồ vật. Bạn càng có nhiều tiền, bạn càng có thể sở hữu nhiều đồ vật; và bạn càng có thể sở hữu nhiều đồ vật, bạn càng có thể quên mất về người. Bạn sẽ có nhiều thứ nhưng bạn sẽ không có mãn nguyện nào bởi vì mãn nguyện sâu sắc chỉ tới khi bạn yêu người. Tiền sẽ không nổi dậy nhưng nó không thể đáp ứng được nữa, đó là rắc rối. Đó là lí do tại sao người keo kiệt trở nên xấu. Không ai đáp lại tình yêu của họ bao giờ. Làm sao bạn có thể đẹp mà không có tình yêu rót lên bạn, không có tình yêu mưa rào lên bạn như hoa - làm sao bạn có thể đẹp được? Bạn trở thành xấu. Bạn trở thành bị đóng. Người sở hữu tiền hay cố sở hữu tiền, là keo kiệt và người đó bao giờ cũng sợ từng người và mọi người bởi vì nếu họ được phép lại gần hơn, họ có thể bắt đầu chia sẻ. Nếu bạn cho phép ai đó được gần gũi nào đó bạn phải cho phép sự chia sẻ nào đó nữa. Những người yêu đồ vật trở thành giống đồ vật - chết, đóng. Không cái gì rung động trong họ, không cái gì nhảy múa và ca hát trong họ, trái tim họ đã mất nhịp đập, họ sống cuộc sống máy móc. Họ kéo lê, nặng gánh, nặng gánh với nhiều thứ đồ, nhưng họ không có tự do nào bởi vì chỉ tình yêu mới có thể cho bạn tự do; và tình yêu có thể cho bạn tự do chỉ nếu bạn cho tình yêu tự do.
Những người sợ tình yêu trở nên mang tính sở hữu tiền. Những người yêu trở nên không sở hữu, tiền không thành vấn đề gì mấy. Nếu nó có, thì nó là tốt, nó có thể được dùng. Nếu nó không có, điều đó cũng được, bởi vì tình yêu là vương quốc tới mức không tiền nào có thể mua được nó. Tình yêu là sự hoàn thành sâu sắc tới mức bạn có thể là kẻ ăn xin trên phố và bạn có thể hát nếu bạn có tình yêu trong tim mình. Nếu bạn đã yêu và bạn đã được yêu, tình yêu tôn bạn làm vua, làm ra vua từ bạn. Tiền đơn giản làm bạn xấu.
Tôi không chống lại tiền. Tôi không nói: 'Đi và đem vứt nó đi,' bởi vì đó là cực đoan khác. Đó cũng là bước cuối cùng của tâm trí keo kiệt. Người đã khổ quá nhiều vì tiền, người đã níu bám lấy tiền và không thể yêu được bất kì ai hay không trở nên cởi mở, đều trở nên thất vọng tới mức đến cuối cùng người đó vứt tiền đi, từ bỏ và đi lên Himalaya, vào các tu viện Tây Tạng và trở thành lạt ma. Người này đã không hiểu. Nếu bạn hiểu, tiền có thể được dùng, nhưng những người không hiểu đều là kẻ keo kiệt, họ không thể dùng được tiền, hay họ từ bỏ tiền, bởi vì trong từ bỏ họ cũng cứu được cùng tâm trí. Bây giờ sẽ không có khó khăn gì trong việc dùng nó: bạn từ bỏ tất cả và bạn trốn đi. Nhưng họ không thể dùng được tiền, họ sợ việc dùng tiền.
Họ có thể từ bỏ, nhớ điều này. Tôi đã thấy những người keo kiệt từ bỏ hoàn toàn, toàn bộ. Một người đã sáng lập ra một đại học ở Sagar ở Ấn Độ, tôi đã là sinh viên ở đó. Người này là một loài hiếm hoi, tên người đó là Dr. Hari Singh Gaur. Tôi chưa bao giờ bắt gặp một người keo kiệt nào hơn ông ấy và tôi chưa bắt gặp một người từ bỏ nào lớn hơn ông ấy. Ông ấy hoàn hảo theo cả hai đằng. Trong cả đời mình ông ấy chưa bao giờ đưa ra một lời ca ngợi cho bất kì ai, không kẻ ăn xin nào đã bao giờ nhận được bất kì cái gì từ nhà gỗ của ông ấy.
Nếu mọi người trong thị trấn của ông ấy mà biết rằng kẻ ăn xin nào đó sắp đi tới nhà của Hari Singh để hỏi xin, người khác sẽ cười và họ sẽ nói: Dường như là người mới tới đây rồi, chả ai đã bao giờ nhận được cái gì. Ông ta chưa bao giờ cúng dường tới một đồng ru pi vì bất kì lí do gì, nhân đạo hay bất kì cái gì. Với Phong trào tự do quốc gia Ấn Độ, ông ấy chưa bao giờ quyên góp lấy một xu - không, đó không phải là cách của ông ấy. Ông ấy là người keo kiệt hoàn hảo và ông ấy là một trong những luật sư lớn nhất trên thế giới. Ông ấy có ba văn phòng, một ở Ấn Độ, một ở Trung Quốc, một ở England, và ông ấy làm việc bốn tháng ở England, bốn tháng ở Ấn Độ, bốn tháng ở Trung Quốc. Ông ấy là một trong những luật sư giỏi nhất trên thế giới. Ông ấy đã tích luỹ nhiều tiền thế và thế rồi đến cuối đời, ông ấy đã cúng dường tiền tiết kiệm của cả đời mình. Toàn thể đại học Sagar được tạo ra bởi cúng dường của một người. Nó là một trong những đại học đẹp nhất.
Nhưng khi ông ấy cúng dường, ông ấy đã cúng dường tất. Bạn sẽ ngạc nhiên mà biết rằng ông ấy đã cúng dường tuyệt đối tới mức ông ấy đã không để lại một xu cho con mình. Bây giờ họ đang đánh nhau ở toà án, họ chẳng có gì, họ là kẻ ăn xin trên phố. Kẻ keo kiệt này vẫn còn là kẻ keo kiệt tới chính tận cùng, ngay cả khi ông ấy từ bỏ. Ông ấy không thể cho con mình cho dù một xu nhưng ông ấy có thể từ bỏ cho cái toàn thể.
Trước hết bạn có thể tích luỹ tiền như người điên, thế rồi một hôm nào đó bạn hiểu ra rằng bạn đã phí hoài cả đời mình. Khi bạn hiểu điều này bạn trở nên sợ, nhưng thói quen cũ vẫn còn dai dẳng. Bạn có thể cho cái toàn thể và quên nó và trốn đi, nhưng bạn không thể chia sẻ nó được.
Nếu một người của hiểu biết có tiền, người đó chia sẻ nó bởi vì tiền không dành cho bản thân nó, tiền dành cho cuộc sống. Nếu người đó cảm thấy rằng cuộc sống cần nó, thích cần tới nó, người đó có thể ném nó đi hoàn toàn, nhưng đó không phải là từ bỏ, đó lại là dùng nó. Tình yêu là mục đích cho người đó; tiền chưa bao giờ là mục đích. Với những người chạy theo tiền, tiền là mục đích, tình yêu chỉ là phương tiện. Ngay cả lời cầu nguyện của họ cũng vì tiền; ngay cả lời cầu nguyện cũng trở thành phương tiện cho tiền.
Tiền là hiện tượng rất phức tạp. Tại sao mọi người đi nhiều vào trong nó thế, và nhiều người thế đi vào nó? Nó có hấp dẫn nào đó, hấp dẫn từ lực. Tiền có hấp dẫn thôi miên trong nó và hấp dẫn là ở chỗ bạn có thể sở hữu nó hoàn toàn. Tiền là rất dễ bảo, nó trở thành nô lệ. Bản ngã rất được đáp ứng.
Tình yêu không dễ bảo, tình yêu là nổi dậy. Bạn không thể sở hữu tình yêu được. Bạn có thể sở hữu người đàn bà, bạn có thể sở hữu người đàn ông, nhưng bạn không bao giờ có thể sở hữu được tình yêu. Nếu bạn sở hữu người đàn bà, người đàn bà đã trở thành tiền, đồ vật; nếu bạn sở hữu người đàn ông, người đàn ông đã trở thành tiền, đồ vật, công cụ. Đàn ông là đàn ông và đàn bà là đàn bà chỉ khi họ là mục đích lên chính mình, không phải là phương tiện cho bất kì cái gì khác. Tiền là phương tiện, và trở nên bị ám ảnh với phương tiện là ngu xuẩn lớn nhất có thể xuất hiện cho con người và là tai ương lớn nhất.
Tiền không nên trở thành mục đích, nhưng tôi không nói rằng đồng thời bạn nên từ bỏ nó và trở thành kẻ ăn xin - dùng nó, nó là phương tiện tốt. Tôi không chống lại tiền, tôi chẳng có gì để nói chống lại nó cả. Tôi đang nói cái gì đó về bạn và tính sở hữu của bạn, không nói về tiền. Tiền có thể hay - nếu nó không bị sở hữu, nếu bạn không trở nên bị ám ảnh bởi nó. Nó có thể hay. Tiền giống như máu tuần hoàn trong thân thể: trong thân thể của xã hội tiền luân chuyển, nó là máu. Nó giúp cho xã hội được giầu có hơn, được sống động - nhưng nó giống như máu.
Bạn phải đã nghe nói về các bệnh mà máu dừng lại và không thể tuần hoàn được, những cục máu đi vào sự tồn tại và chúng trở thành khối chắn và máu không thể tuần hoàn trong thân thể được. Thế thì bạn bị tê liệt, và nếu cục máu đó xảy ra trong tim thì bạn chết.
Nếu tiền luân chuyển, đi từ tay người này sang tay người khác, cứ di chuyển, càng chuyển động nhiều càng tốt, thế thì máu tuần hoàn tốt, thế thì cuộc sống là lành mạnh. Nhưng khi kẻ keo kiệt tới, một cục máu đông đã xảy ra; ở đâu đó ai đó đang tích luỹ, không chia sẻ, và đó là cục máu trong tuần hoàn máu. Người đó gây rối, người đó không tự mình sống và bởi vì việc chắn của người đó mà người đó không cho phép người khác sống. Tiền đã dừng luân chuyển. Tuần hoàn máu là sống, máu dừng lại, nghẹn lại, là chết. Luân chuyển tiền là sống, tiền dừng lại, bị chặn lại, là chết.
Tôi ủng hộ cho xã hội nơi tiền chuyển động nhanh, không ai níu bám nó, mọi người đều dùng nó, và bạn nhớ rằng luật đơn giản về tiền là: bạn càng dùng nó nhiều, nó càng có giá trị. Chẳng hạn, chúng ta đang ngồi đây. Nếu mười người có một trăm ru pi trong túi mình, và họ giữ nó cho bản thân mình, thế thì mười người chỉ có một nghìn ru pi, chết. Nhưng khi những đồng ru pi này luân chuyển, nếu chúng làm hai vòng chuyển, mười nghìn đã trở thành hai mươi nghìn; nếu chúng làm ba vòng chuyển chúng trở thành ba mươi nghìn; và nếu chúng làm bốn vòng chuyển... Chúng càng luân chuyển nhiều, càng nhiều tiền có đấy, bởi vì khi một trăm ru pi bị một người giữ thì một trăm ru pi đó chết. Nếu người đó dùng chúng, chúng sẽ đi sang ai đó khác, thế rồi chúng lại về tới người đó bởi vì người khác cũng dùng chúng; bây giờ người đó có hai trăm ru pi, và lại ba trăm, bốn trăm, năm trăm... Bạn càng dùng nó nhiều, tiền càng nổi và luân chuyển, và xã hội càng giầu hơn.
Mĩ là giầu nhất bởi vì Mĩ là nước ít keo kiệt nhất trên thế giới. Tiền luân chuyển nhanh; mọi người đều dùng tiền mà mình có, và thậm chí dùng cả tiền người đó sẽ có trong tương lai, người đó dùng cả nó nữa. Nước này nhất định trở nên giầu. Một nước như Ấn Độ nhất định vẫn còn nghèo bởi vì mọi người níu bám. Nếu bạn níu bám lấy tiền đất nước sẽ vẫn còn nghèo. Khi không ai dùng nó, tiền trở thành như cục máu đông trong máu.
Ấn Độ có hai kiểu người: người keo kiệt và người từ bỏ. Cả hai kiểu này đều sai, ốm yếu, bất thường, thần kinh. Người ta phải có tiền, kiếm tiền, tạo ra tiền - và dùng nó. Người ta phải giữ nó chỉ để dùng và người ta phải dùng nó chỉ để giữ; điều đó trở thành vòng tròn. Thế thì một người là cả hai, vừa là người keo kiệt và người từ bỏ cùng nhau. Khi bạn là người keo kiệt và từ bỏ cùng nhau, bạn không keo kiệt - không từ bỏ đâu, bạn đơn giản tận hưởng bất kì cái gì tiền có thể cho. Tiền có thể cho nhiều thứ và tiền không thể cho nhiều thứ; khi bạn dùng nó, thế thì bạn biết tiền có thể cho cái gì. Tiền có thể cho mọi thứ ở bên ngoài - đồ vật của thế giới này, không gì sai trong chúng. Không gì sai trong việc có nhà đẹp. Không gì sai trong việc có vườn đẹp - tiền có thể cho bạn cái đó. Nhưng tiền không thể cho bạn tình yêu, điều đó là mong đợi quá nhiều từ tiền đáng thương.
Người ta chỉ nên trông đợi cái có thể được trông đợi, người ta không nên đi vào những điều không thể được. Yêu cầu tiền đáng thương cho bạn tình yêu - tiền đáng thương không thể làm được điều đó. Nhưng chẳng cái gì sai, đừng bực mình với tiền! Đừng đốt nó và ném nó xuống sông và đi lên Himalaya. Ngay chỗ đầu tiên bạn yêu cầu cái gì đó mà người hiểu biết sẽ không bao giờ yêu cầu - bạn ngu, có vậy thôi. Chẳng cái gì sai với tiền.
Một sư lang thang tới gặp tôi hai hay ba năm trước và ông ta rất chống đối tiền. Ông ta thậm chí không chạm vào nó - đây là thần kinh. Có những người chỉ đếm tiền cả ngày, và cả đêm nữa, trong tâm trí họ, họ cứ đếm hoài. Họ chạm vào tiền bằng bàn tay yêu mến, họ chưa bao giờ chạm vào bất kì ai khác bằng bàn tay yêu mến cả. Khi họ nhìn vào những tờ bạc, nhìn mắt họ mà xem - chúng loé sáng. Họ bị thôi miên. Đây là những người thần kinh. Thế rồi có những người thần kinh khác.... Sư lang thang này tới tôi, ông ấy không chạm vào tiền. Cho nên tôi nói: Thế thì sẽ phải rất khó khăn cho bạn. Làm sao ông đã tới Bombay để gặp tôi? Ông ta nói: Chả khó khăn gì. Ông ấy chỉ hai người khác, đệ tử của ông ấy: họ có thể chạm, họ còn chưa là người tiến hoá thế. Ngu xuẩn làm sao! Họ có thể mua vé và họ có thể giữ tiền, nhưng với ông ấy, ông ấy nói: Tôi không chạm, tôi đã đi xa ra bên ngoài nó.
Tôi nói: Nhưng vấn đề là gì? Bây giờ ông không chỉ dùng tiền, ông dùng hai người khác làm túi tiền của ông. Ông đã thu hai người lại, thành cái túi tiền; ông đã giết người. Cái gì sai trong việc để tiền trong túi tiền của ông?
Và người này nói: Vậy dường như ông thiên về tiền thì phải? Tiền có thể cho cái gì? Tiền có thể cho tình yêu không? Tiền có thể cho Thượng đế không? Tôi nói: Ông ngu nếu ông hỏi tình yêu và Thượng đế từ tiền đáng thương, mong đợi của ông là sai. Tiền không bao giờ hứa hẹn những cái đó cho ông, nhưng bất kì cái gì tiền hứa nó đều có thể cho. Nó chưa bao giờ hứa rằng nó có thể cho ông tình yêu. Nếu ông mong đợi điều đó, ông là đồ ngốc.
Những người này đã từng mong đợi quá nhiều từ tiền, một ngày nào đó trở thành kẻ thù địch của tiền. Thế thì họ trốn đi, thế thì họ không chạm tới tiền. Ngay cả Vinoba cũng nhắm mắt lại nếu bạn đem tiền tới cho ông ấy, ông ấy sẽ không nhìn nó. Vô nghĩa làm sao! Cái gì sai trong tiền? Cái gì đó dường như vẫn còn keo kiệt bên trong, cái gì đó vẫn dường như giống như vết thương, bằng không sao mắt bạn nhắm? Cái gì sai trong tờ bạc? Nó chỉ là tờ giấy, và những người tâm linh này cứ nói rằng nó chỉ là giấy. Nếu bạn để giấy thường vào tay họ, họ sờ nó, nhưng khi bạn để tờ bạc vào đó, họ vứt nó đi cứ dường như nó là bò cạp hay chính bệnh chết người.
Thần kinh có thể chuyển từ cực đoan này sang cực đoan khác. Dùng tiền đi. Tiền là đẹp chừng nào nó còn đi, và nó đi đủ xa! Khi có liên quan tới thế giới nó đi đủ xa, nhưng đừng mong đợi tình yêu, bởi vì đó là cái của nội tâm, của bản thể bên trong, và đừng hỏi về Thượng đế, bởi vì điều đó là siêu việt.
Dùng mọi thứ vì năng lực riêng của nó, không vì các giấc mơ của bạn. Thế thì bạn là người lành mạnh, và lành mạnh là linh thiêng. Đừng bất thường theo bất kì cách nào. Cứ bình thường, thông thường, và chỉ tạo ra nhiều hiểu biết hơn để cho bạn có thể thấy. Tiền có thể được dùng, nên được dùng, nó có thể cho bạn một thế giới đẹp.
Bằng không, chẳng chóng thì chầy, nếu bạn chống lại tiền, bạn sẽ tạo ra một đất nước bẩn như Ấn Độ: mọi thứ đều bẩn - nhưng họ nghĩ họ là những người tâm linh lớn lao. Mọi thứ đã thành xấu nhưng họ nghĩ họ là những người tâm linh vĩ đại bởi vì họ đã từ bỏ. Đó là lí do tại sao mọi sự đã thành tệ thế. Họ nghĩ họ nhắm mắt lại và không nhìn ra ngoài.
Nhìn ra bên ngoài là tốt bởi vì bên ngoài là sáng tạo của Thượng đế; nhìn vào bên trong là tốt bởi vì bên trong Đấng sáng tạo đang ngồi. Cả hai đều tốt. Mắt được ngụ ý để nhắm mở; chúng không được ngụ ý vẫn còn mở mãi và chúng không được ngụ ý nhắm mãi. Chúng được ngụ ý để nhấp nháy - mở và nhắm, mở và nhắm. Đó là nhịp điệu - ngoài và trong, ngoài và trong.
Nhìn ra ngoài - sáng tạo đẹp; nhìn vào trong - Thượng đế đẹp. Và dần dần bạn sẽ thấy rằng trong và ngoài gặp gỡ và quyện lẫn và là một.
Trích “Đạo: Ba Kho Báu”
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét