Trong tiềm thức mỗi con người có hai phạm trù: nhớ và quên! Ký ức của ta thường có nhiều chuyện để nhớ và cũng nhiều chuyện bị lãng quên.
Cũng có một nghịch lý, có những chuyện ta không muốn nhớ vẫn nhớ, có những chuyện ta muốn quên lại không thể quên. Một ai đó đã từng nói, có hai điều mà ta thường nhớ nhất. Đó là yêu và hận. Hận ai đó ta cứ canh cánh trong lòng, yêu ai đó ta cứ nhớ khôn nguôi. Điều ấy do đâu mà ra? Nói theo thuyết nhà Phật bảo rằng, con người có "thất tình lục dục" mà sinh ra yêu và hận. Từ yêu và hận mà sinh ra nhớ! Đôi lúc trong ta lại nhớ những điều không vừa lòng và muốn quên lại không được. Khi ấy, lòng ta phiền muộn, buồn bực. Tâm trí không còn minh mẫn để làm việc tốt.
Tại sao người ta lại quên? Ký ức của mỗi chúng ta ngày càng "dày thêm" theo thời gian nên cái cũ phải quên đi nhường chỗ cho cái mới thế vào. Nhưng cũng có những việc mới xảy ra ta vẫn quên. Chẳng rõ!. Người ta gọi đó là “đãng trí”, cũng có người cho là “vô tâm”. Khi dạy học, có em sinh viên hỏi tôi: “thầy chỉ cho tụi em cách nhớ như thầy”. Tôi mĩm cười và trả lời: “muốn nhớ tốt thì hãy biết quên, quên những lặt vặt, vớ vẩn”. Thật ra, trong học tập, muốn nhớ lâu một vấn đề nào đó, ta cứ lẩm bẩm trong đầu nhiều lần, những “vết” của vấn đề đó lặp đi lặp lại nhiều lần trong não làm ta nhớ lâu.
Nhớ và quên có làm cho ta thoải mái hay khiến ta phiền muộn? Có lẽ hai phạm trù ấy đều xuất hiện trong ta. Nếu ai chỉ nhớ những điều cần nhớ và quên những điều cần quên thì sẽ thoải mái. Tâm tư không phiền muộn, cuộc sống có nhiều nụ cười, niềm vui.
Trong cuộc sống hằng ngày giữa nhớ và quên, ta khó mà lựa chọn như thế nào cho tuyệt đối với ta. Ai có đời sống tinh thần tốt, dòng nhớ bình yên, ký ức sẽ dịu ngọt. Không phải nặng đầu suy tư này nọ.
Trong bản thân mỗi người, đôi lúc cũng đấu tranh giữa nhớ và quên. Nhớ nhiều hơn quên và quên nhiều hơn nhớ. Cái vòng lẩn quẩn nhớ nhớ, quên quên cứ cuốn lấy, chiếm lĩnh tinh thần ta. Ta muốn thoát khỏi vòng lẩn quẩn ấy thì ta cứ tự nhiên nhớ, tự nhiên quên và ta sẽ tự nhiên sống vui vậy!
Bác sĩ Lê Trung Ngân