Xã hội đang làm cho bạn không thông minh

Thông minh là bản chất cố hữu của cuộc sống. Thông minh là phẩm chất tự nhiên của cuộc sống. Giống như lửa nóng và không khí không thấy được còn nước chảy xuống, thông minh cuộc sống cũng vậy.
Thông minh không phải là thành tựu; bạn thông minh từ khi được sinh ra. Cây cối thông minh theo cách riêng của chúng, chúng có đủ thông minh cho cuộc đời riêng của chúng. Chim chóc thông minh, các loài vật cũng vậy. Trong thực tế điều các tôn giáo ngụ ý về Thượng đế chỉ là thế này: vũ trụ thông minh, có thông minh ẩn trong mọi nơi, và nếu bạn có mắt để nhìn, bạn có thể thấy điều đó ở mọi nơi.
Cuộc sống là thông minh. Chỉ con người mới trở nên không thông minh. Con người làm hỏng dòng chảy tự nhiên của cuộc sống. Ngoại trừ trong con người, không có không thông minh. Bạn đã bao giờ nhìn thấy một con chim bạn gọi là ngu si chưa? Bạn đã bao giờ nhìn thấy một con vật bạn có thể gọi là xuẩn ngốc không? Không, những điều như thế chỉ xảy ra cho con người thôi. Cái gì đó đã sai rồi. Thông minh của con người đã bị làm hỏng, bị biến chất, đã bị làm què quặt. Và thiền không là gì khác hơn việc hoàn tác hỏng hóc đó.
Thiền sẽ chẳng cần chút nào nếu con người bị bỏ lại đơn độc. Nếu tu sĩ và chính khách không can thiệp vào thông minh của con người, sẽ không có nhu cầu thiền. Thiền là thuốc. Trước tiên bạn phải tạo ra bệnh tật, rồi thiền mới được cần tới. Nếu bệnh không có đó, thiền cũng chẳng được cần tới. Và không phải ngẫu nhiên mà các từ 'thuốc' và 'thiền' có cùng gốc. Đó là thuốc.
Mỗi đứa trẻ sinh ra đều thông minh. Và khoảnh khắc đứa trẻ được sinh ra chúng ta liền chộp lấy nó và bắt đầu phá huỷ thông minh của nó, bởi vì thông minh là nguy hiểm cho cấu trúc chính trị, cho cấu trúc xã hội, cho cấu trúc tôn giáo. Nó là nguy hiểm cho giáo hoàng, nó là nguy hiểm cho shankaracharya của Puri, nó là nguy hiểm cho tu sĩ. Nó là nguy hiểm cho lãnh tụ, nó là nguy hiểm cho địa vị, cho thể chế.
Thông minh mang tính nổi dậy một cách tự nhiên. Thông minh không thể bị bó buộc theo bất kì tình trạng nô lệ nào. Thông minh là rất quyết đoán, cá nhân. Thông minh không thể bị chuyển thành việc bắt chước máy móc.
Người ta phải bị biến thành các bản sao; tính nguyên bản của họ phải bị phá huỷ, bằng không tất cả những điều vô nghĩa lí vẫn còn tồn tại trên trái đất này sẽ là không thể được. Bạn cần lãnh tụ, bởi vì trước hết bạn phải bị làm cho không thông minh; bằng không sẽ không có nhu cầu về bất kì lãnh tụ nào. Tại sao bạn phải theo ai đó? Bạn sẽ theo thông minh của mình. Nếu ai đó muốn trở thành lãnh tụ thì một điều cần phải làm: thông minh của bạn cần phải bị phá huỷ bằng cách nào đó. Bạn phải bị làm rung chuyển từ chính gốc rễ của bạn, bạn phải bị làm cho sợ hãi. Bạn phải bị làm cho không còn tin tưởng vào chính mình, đó là điều phải làm. Chỉ có thế thì lãnh tụ mới tới được.
Nếu bạn thông minh, bạn sẽ tự mình giải quyết vấn đề của mình. Thông minh là đủ để giải quyết mọi vấn đề. Trong thực tế, dù bất kì vấn đề gì được tạo ra trong cuộc sống, bạn cũng đều có nhiều thông minh hơn những vấn đề đó. Đó là đồ cung cấp, đó là món quà của Thượng đế.
Nhưng có những người tham vọng, người muốn cai trị, chi phối; có những người điên tham vọng - họ tạo ra sợ hãi trong bạn. Sợ hãi giống như gỉ sắt: nó phá huỷ mọi thông minh. Nếu bạn muốn phá huỷ thông minh của ai đó, điều cần thiết đầu tiên là tạo ra sợ hãi; tạo ra địa ngục và làm cho mọi người sợ. Khi mọi người sợ địa ngục, họ sẽ đến với tu sĩ và cúi đầu trước tu sĩ, họ sẽ lắng nghe tu sĩ. Nếu họ không nghe tu sĩ... có ngọn lửa địa ngục. Tự nhiên là họ sợ. Họ phải tự bảo vệ mình khỏi ngọn lửa địa ngục, và phải cần tới tu sĩ, tu sĩ trở thành điều cần phải có.
Tôi đã nghe nói về hai người vốn là đối tác trong làm ăn. Công việc kinh doanh của họ rất đặc biệt và họ thường phải đi khắp cả nước. Một người đến một thành phố. Trong đêm anh ta đi khắp thành phố và ném hắc ín lên cửa sổ nhà mọi người, rồi biến mất vào sáng sớm. Sau đó hai hay ba ngày người kia sẽ tới. Anh ta đi lau hết các vết hắc ín; anh ta sẽ lau cửa sổ cho mọi người và tất nhiên mọi người phải trả tiền - họ phải trả. Họ là đối tác trong cùng một nghề. Một người thì phá hỏng còn người kia tới sửa chữa lại như cũ.
Nỗi sợ cần phải được tạo ra và tham lam cũng cần phải được tạo ra. Thông minh không tham lam. Bạn sẽ ngạc nhiên mà biết rằng người thông minh chẳng bao giờ tham lam. Tham lam là một phần của không thông minh. Bạn dành dụm cho ngày mai bởi vì bạn không tin rằng ngày mai bạn sẽ có khả năng giải quyết cuộc sống mình; bằng không sao phải tích trữ? Bạn trở nên keo kiệt, bạn trở nên tham lam, bởi vì bạn không biết liệu ngày mai thông minh của mình có khả năng bao quát cuộc sống hay không. Ai biết được? Bạn không tin vào thông minh của mình cho nên bạn tích trữ, bạn trở nên tham lam. Người thông minh không sợ hãi, không tham lam. Tham lam và sợ hãi đi cùng nhau. Đó là lí do tại sao thiên đường và địa ngục đi kèm nhau. Địa ngục là nỗi sợ, thiên đường là tham lam.
Tạo ra nỗi sợ trong mọi người và tạo ra lòng tham trong mọi người - làm cho họ tham hết mức. Làm cho họ tham đến mức cuộc sống không thể thoả mãn họ được; thế thì họ sẽ đến với tu sĩ và đến với lãnh tụ. Thế thì họ sẽ bắt đầu tưởng tượng về cuộc sống tương lai nào đó nơi mà ham muốn ngu si, tưởng tượng đần độn của họ sẽ được đáp ứng. Quan sát điều đó. Đòi hỏi điều không thể có chính là không thông minh.
Người thông minh hoàn toàn thoả mãn với cái có thể. Người đó làm việc vì cái có thể, người đó chẳng bao giờ làm việc vì cái không thể và cái không có thể, không. Người đó nhìn vào cuộc sống cùng với những giới hạn của nó, người đó không phải là người cầu toàn. Người cầu toàn là kẻ thần kinh. Nếu bạn là người cầu toàn thì bạn sẽ bị bệnh thần kinh.
Chẳng hạn, nếu bạn yêu người đàn bà và và bạn yêu cầu tuyệt đối trung thành thì bạn sẽ phát điên và cô ấy cũng phát điên. Điều ấy là không thể được: tuyệt đối trung thành có nghĩa là cô ấy thậm chí không nghĩ nữa, cô ấy thậm chí không mơ mộng về người đàn ông khác. Điều này là không thể được. Bạn là ai? Tại sao cô ấy yêu bạn? - bởi vì bạn là một đàn ông. Nếu cô ấy có thể yêu bạn, tại sao cô ấy không thể nghĩ đến những người khác? Khả năng đó vẫn còn để mở. Và cô ấy sẽ xoay sở thế nào nếu cô ấy thấy một người đẹp trai đang đi bên cạnh và nếu ham muốn dậy lên trong cô ấy? Ngay cả việc nói, "Người đàn ông này đẹp thế," cũng là ham muốn - ham muốn đã vào. Bạn chỉ có thể nói rằng cái gì đó đẹp khi bạn cảm thấy đáng sở hữu, đáng tận hưởng. Bạn không dửng dưng.
Bây giờ nếu bạn yêu cầu trung thành tuyệt đối, như mọi người vẫn hay đòi hỏi như vậy, thế thì nhất định bị xung khắc và bạn sẽ vẫn còn nghi ngờ. Và bạn sẽ vẫn còn nghi ngờ bởi vì bạn cũng biết tâm trí mình nữa: bạn cũng nghĩ về người phụ nữ khác, cho nên làm sao bạn có thể tin cậy rằng người đàn bà của bạn không nghĩ về người đàn ông khác? Bạn biết bạn đang nghĩ tới, cho nên bạn biết cô ấy cũng đang nghĩ tới. Bây giờ... ngờ vực, xung khắc, đau khổ. Tình yêu đã có thể có nay trở thành không thể có bởi vì một ước muốn không thể có.
Mọi người hay đòi hỏi những cái không thể làm được. Bạn muốn an toàn cho tương lai, điều không thể có được. Bạn muốn tuyệt đối an toàn cho ngày mai. Điều ấy không thể nào được bảo đảm, nó không phải là bản chất của cuộc sống. Người thông minh biết rằng điều đó không phải là bản chất của cuộc sống - tương lai vẫn còn để mở. Ngân hàng có thể phá sản, vợ có thể trốn đi với ai đó, chồng có thể chết, trẻ con có thể tỏ ra lếu láo. Ai biết được về ngày mai? Bạn có thể ốm, bạn có thể bị què... ai biết được về ngày mai đây?
Yêu cầu an toàn cho ngày mai nghĩa là vẫn còn trong sợ hãi thường xuyên; đấy là điều không thể được, cho nên nỗi sợ không thể bị phá huỷ. Sợ vẫn sẽ có có đó, bạn sẽ run rẩy; và trong khi đó, khoảnh khắc hiện tại lại bị lỡ đi. Với ham muốn an toàn trong tương lai bạn đang phá huỷ hiện tại, cái chính là cuộc sống duy nhất có sẵn. Và bạn thì ngày càng trở nên run rẩy, sợ hãi, tham lam.
Đứa trẻ được sinh ra. Đứa trẻ là một hiện tượng rất, rất phóng khoáng, thông minh hoàn toàn, nhưng chúng ta vồ lấy nó, chúng ta bắt đầu phá huỷ thông minh của nó. Chúng ta bắt đầu tạo ra sợ hãi trong nó. Bạn gọi điều ấy là dạy dỗ, bạn gọi điều ấy là làm cho đứa trẻ có khả năng đương đầu với cuộc sống. Bạn tạo ra sợ hãi trong nó. Nó vốn không sợ hãi gì. Và trường phổ thông, cao đẳng, đại học - tất cả những cái đó làm cho nó ngày càng không thông minh. Họ đòi hỏi những điều ngu ngốc... họ đòi hỏi phải nhồi nhét cho đứa trẻ những điều xuẩn ngốc mà đứa trẻ và thông minh tự nhiên của nó chẳng thấy vấn đề gì cả - để làm gì? Đứa trẻ đó không thể thấy được vấn đề: tại sao phải nhồi nhét những thứ này? Nhưng đại học nói, cao đẳng nói, gia đình, họ hàng, những người thiện chí nói, "Cứ nhồi thêm vào! Cháu không biết bây giờ, nhưng về sau cháu sẽ thấy tại sao lại cần."
Nhồi nhét lịch sử - tất cả những cái vô nghĩa này mà con người đã làm cho người khác, tất cả những cái điên rồ - cứ nhồi nhét nó! Và đứa trẻ không thể thấy được vấn đề: quan trọng gì khi một ông vua nào đó cai trị nước Anh, từ ngày nào đó đến ngày nào đó? Nó phải nhồi nhét những thứ đần độn ấy. Thế là tự nhiên thông minh của nó ngày càng bị chồng chất nặng gánh, què cụt, ngày càng nhiều bụi bặm đọng lên thông minh của nó. Trước lúc con người ra khỏi trường đại học người đó thành người không thông minh; đại học đã hoàn thành công việc của nó. Rất hiếm người tốt nghiệp đại học mà vẫn còn thông minh, vẫn còn giữ được thông minh. Rất ít người có khả năng thoát khỏi đại học, tránh được đại học, vượt qua đại học mà vẫn gìn giữ được thông minh của mình - rất hiếm. Đấy là một cỗ máy vĩ đại để phá huỷ bạn. Khoảnh khắc bạn trở nên được giáo dục, bạn đã trở thành không thông minh. Bạn không thấy được điều này sao? Những người có giáo dục ứng xử rất không thông minh. Trở về với người nguyên thuỷ, người chưa bao giờ được giáo dục và bạn sẽ thấy thông minh thuần khiết vận hành.
Tôi đã từng nghe...
Một người đàn bà cố gắng mở đồ hộp và cô ta không thể nào tìm ra cách mở nó. Cho nên cô ta đi đọc sách dạy nấu ăn. Vào lúc cô ấy đang đọc sách thì người nấu bếp đã mở được nó. Cô ấy quay lại và cô ấy ngạc nhiên. Cô ấy hỏi người nấu bếp, "Làm sao anh mở được nó vậy?"
Anh ta trả lời, "Thưa cô, khi người ta không biết đọc thì người ta phải dùng trí thông minh của mình."
Đúng đấy, thế là phải. Khi bạn không biết cách đọc bạn phải dùng thông minh của mình, bạn còn có thể dùng được cái gì khác nữa? Khoảnh khắc bạn bắt đầu đọc... những chữ đó nguy hiểm đó, khi bạn đã có khả năng đọc, bạn không cần thông minh nữa; sách sẽ chăm lo cho.
Bạn đã bao giờ quan sát điều đó chưa? Khi một người bắt đầu gõ máy, việc viết tay của người đó bị mất đi, thế thì việc viết tay của người đó không còn đẹp nữa. Không có nhu cầu, máy chữ chăm lo việc này. Nếu bạn mang máy tính tay trong túi, bạn sẽ quên luôn mọi vấn đề toán học, không có nhu cầu. Chẳng chóng thì chầy sẽ có máy tính nhỏ và mọi người sẽ mang chúng. Chúng sẽ chứa mọi thông tin của cuốn Bách khoa toàn thư, và thế thì chẳng cần bạn phải thông minh chút nào nữa; máy tính sẽ chăm lo cho.
Trở về với người nguyên thuỷ, người chưa được giáo dục, người dân quê, và bạn sẽ tìm thấy thông minh tinh tế. Vâng, họ không được thông tin nhiều, điều đó đúng, họ không là người hiểu biết, điều đó đúng, nhưng họ cực kì thông minh. Thông minh của họ giống như ngọn lửa không khói quanh nó.
Xã hội đã làm điều gì đó sai với con người - vì những lí do nào đó. Nó muốn bạn là nô lệ, nó muốn bạn bao giờ cũng sợ hãi, nó muốn bạn bao giờ cũng tham lam, nó muốn bạn bao giờ cũng tham vọng, nó muốn bạn bao giờ cũng tranh giành. Nó muốn bạn vô tình, nó muốn bạn đầy những giận dữ và hận thù, nó muốn bạn vẫn còn yếu đuối, bắt chước - những bản sao. Nó không muốn bạn trở thành chư phật nguyên bản, Krishna hay Christ nguyên bản, không. Đó là lí do tại sao thông minh của bạn bị phá huỷ. Thiền là cần thiết chỉ để hoá giải điều xã hội đã làm. Thiền là phủ định: nó đơn giản phủ định hỏng hóc, nó phá huỷ ốm yếu. Và một khi ốm yếu qua đi, con người mạnh khoẻ của bạn tự khẳng định chính nó theo ý muốn của nó.
Và trong thế kỉ này điều này đã đi qua quá xa; giáo dục phổ cập đã thành tai hoạ. Và nhớ lấy, tôi không chống giáo dục, tôi đang chống nền giáo dục này. Còn có khả năng về một loại giáo dục khác, sẽ có ích trong việc mài sắc thông minh của bạn, không phá huỷ nó, không chất nặng nó với những sự kiện không cần thiết, không chất nặng nó với những thứ rác rưởi vô dụng - tri thức - không làm nặng gánh nó chút nào mà thay vì thế sẽ giúp cho nó trở nên toả sáng, tươi tắn, trẻ trung hơn.
Giáo dục này chỉ làm cho bạn có khả năng ghi nhớ; giáo dục kia sẽ làm cho bạn có khả năng sáng tỏ hơn. Giáo dục này phá huỷ tính sáng tạo của bạn; giáo dục kia sẽ giúp bạn trở thành sáng tạo hơn.
Chẳng hạn, giáo dục mà tôi thích có trong thế giới sẽ không yêu cầu đứa trẻ phải trả lời theo kiểu sáo rập cũ kĩ. Nó không cổ vũ câu trả lời có sẵn trong sách, nó không cổ vũ việc lặp lại, học vẹt, nó sẽ khuyến khích tính sáng tạo. Cho dù câu trả lời được sáng tác ra không hệt như câu trả lời chép sẵn, vẫn nên đánh giá cao đứa trẻ đã đưa ra câu trả lời mới cho vấn đề cũ. Chắc chắn câu trả lời của nó không thể đúng như câu trả lời của Socrates. Cũng tự nhiên thôi, một đứa trẻ nhỏ... câu trả lời của nó không thể hệt như câu trả lời của Albert Einstein, điều đó là tự nhiên. Nhưng đòi hỏi rằng câu trả lời của nó phải đúng như câu trả lời của Albert Einstein là điều ngu xuẩn. Nếu nó mang tính sáng tác thì nó đang theo đúng hướng: một ngày nào đó nó sẽ trở thành một Albert Einstein. Nếu nó cố gắng tạo ra cái gì đó mới - một cách tự nhiên nó có những giới hạn riêng, nhưng chỉ với nỗ lực của nó để cố tạo ra cái gì đó mới mẻ cũng đáng đánh giá cao, nên ca ngợi rồi.
Giáo dục không nên mang tính ganh đua, mọi người không nên bị đưa ra đánh giá lẫn nhau. Ganh đua mang tính rất bạo hành và rất huỷ diệt. Ai đó không giỏi về toán và bạn gọi người đó kém. Người đó có thể giỏi trong nghề mộc, nhưng chẳng ai nhìn vào việc đó. Ai đó không giỏi về văn chương và bạn gọi người đó là ngu - thế mà người đó giỏi về nhạc, về vũ.
Giáo dục thực sự sẽ giúp cho con người tìm ra cuộc sống của họ, nơi họ có thể sống tràn đầy: nếu một người được sinh ra để là thợ mộc, đó là đúng điều cho người đó làm, không ai ép buộc làm cái gì khác. Thế giới này có thể trở thành thế giới vĩ đại, thông minh nếu con người được phép là chính mình, được giúp là chính mình, được hỗ trợ theo mọi cách để là chính mình, và không ai tới và can thiệp - trong thực tế không ai thao túng đứa trẻ. Nếu nó muốn trở thành vũ công thế thì điều đó là tốt; vũ công là cần thiết, nhiều điệu vũ được cần tới trên thế giới. Nếu nó muốn trở thành nhà thơ, tốt; nhiều thơ đang được cần tới, chẳng bao giờ đủ cả. Nếu nó muốn trở thành thợ mộc hay ngư phủ, hoàn toàn tốt. Nếu nó muốn trở thành tiều phu, hoàn toàn tốt. Nó không cần phải trở thành tổng thống hay thủ tướng; trong thực tế nếu ít người trở nên quan tâm tới những mục tiêu này thì đó sẽ là phúc lành.
Ngay bây giờ mọi thứ đều loạn xạ. Người muốn trở thành thợ mộc đã trở thành bác sĩ, người muốn trở thành bác sĩ đã trở thành thợ mộc... mọi người đều ở vào vị trí của ai đó khác. Do đó quá nhiều không thông minh - mọi người đều đang làm việc của ai đó khác. Một khi bạn bắt đầu thấy điều đó, bạn sẽ cảm thấy tại sao mọi người đang ứng xử không thông minh.
Ở Ấn Độ chúng ta đã suy tư sâu sắc và chúng ta đã tìm ra một từ - swadharma, tự tính - cái chuyển tải ẩn ý vĩ đại nhất cho thế giới tương lai. Krishna đã nói: Swadharme nidhanam shreyah - điều hay là được chết trong tự tính riêng của bạn, theo đuổi tự tính của bạn. Para dharmo bhayavah baha - bản tính của ai đó khác là rất nguy hiểm. Bạn chớ trở thành kẻ bắt chước. Chỉ là chính bạn.
Tôi đã từng nghe...
Bill luôn luôn muốn đi săn nai sừng tấm, cho nên anh ta để dành đủ tiền rồi đi lên Rừng Bắc. Anh ta trang bị đủ thứ cần thiết ở đó và người chủ hiệu còn khuyên anh ta thuê anh chàng Pierre, người gọi nai sừng tấm giỏi nhất tại vùng đó.
"Đúng đấy," người chủ hiệu nói, "thuê Pierre thì đắt lắm, nhưng anh ta tạo ra dục tính trong lời gọi đến mức không con nai nào cưỡng nổi."
"Việc ấy làm như thế nào nhỉ?" Bill hỏi.
"Thế này," người kia nói, "Pierre sẽ phát hiện ra con nai ở khoảng cách ba trăm yard, rồi khum tay tạo ra lời gọi thứ nhất. Khi con nai nghe thấy thế nó sẽ bị kích động với ham muốn và lại gần hai trăm yard. Thế rồi Pierre sẽ gọi lần nữa, nhấn thêm một chút âm oomp trong đó, và con nai sẽ hăng hái nhảy tới với niềm hân hoan vui vẻ còn cách một trăm yard. Lần này Pierre thực sự đưa ra lời gọi có dục tính, kéo dài lời gọi hơn chút ít, thúc ép con nai, khuấy động ý định nhục dục, để nó tiến tới điểm chỉ còn cách anh có hai mươi nhăm yard. Và đấy là khoảnh khắc cho anh, anh bạn ạ, nhằm và bắn."
"Thế lỡ tôi bắn trượt thì sao?" Bill tò mò hỏi. "Ô, thế thì khủng khiếp lắm!" người kia nói. "Nhưng làm sao?" Bill hỏi
"Bởi vì thế thì anh Pierre đáng thương sẽ ăn nằm với con nai."
Điều đó đã xảy ra cho con người - bắt chước, bắt chước mãi. Con người đã hoàn toàn mất cái nhìn về thực tại của riêng mình. Thiền nhân nói: Tìm khuôn mặt nguyên thuỷ của bạn (bản lai diện mục).
Mật tông cũng nói như thế. Mật tông nói: Tìm ra cái đích thực của bạn. Bạn là ai? Nếu bạn không biết bạn là ai, bạn bao giờ cũng trong ngẫu nhiên nào đó - bao giờ cũng thế. Cuộc đời bạn sẽ là một chuỗi dài những ngẫu nhiên, và bất kì cái gì xảy ra cũng chẳng bao giờ thoả mãn cả. Bất mãn sẽ là hương vị duy nhất của cuộc đời bạn.
Bạn có thể quan sát điều đó quanh bạn. Tại sao bao nhiêu người trông đờ đẫn, chán chường đến thế, chỉ bằng cách nào đó sống qua ngày, bỏ qua thời gian cực kì quí giá mà họ không thể nào lấy lại được - và trôi qua với vẻ đờ đẫn thế, dường như chỉ chờ chết. Điều gì đã xảy ra với bao nhiêu người như thế? Tại sao họ không có cùng tươi tắn như cây cối? Tại sao con người không có cùng bài ca như chim chóc? Điều gì đã xảy ra cho con người?
Một điều đã xảy ra: Con người đã bắt chước, con người đã cố gắng để trở thành ai đó khác. Không ai ở tại nhà riêng của mình cả, mọi người đều đang gõ cửa nhà ai đó khác; do đó bất mãn, đờ đẫn, chán chường, khổ não...
Khi Saraha nói rằng thông minh là phẩm chất chính của thiền, ông ấy ngụ ý điều này: Người thông minh sẽ cố gắng chỉ là chính bản thân mình, với bất kì giá nào. Người thông minh sẽ không bao giờ sao chép, không bao giờ bắt chước, người đó không bao giờ là vẹt cả. Người thông minh sẽ lắng nghe lời gọi thực chất riêng của mình. Người đó sẽ cảm thấy bản thể riêng của mình và đi theo tương ứng, bất kể mạo hiểm nào. Có mạo hiểm! Khi bạn sao chép người khác, ít mạo hiểm hơn. Khi bạn không sao chép ai bạn một mình, có mạo hiểm!
Nhưng cuộc sống chỉ xảy ra cho những ai sống một cách hiểm nguy. Cuộc sống chỉ xảy ra cho những người mang tính phiêu lưu, những người dũng cảm, gần như liều lĩnh - chỉ với họ cuộc sống mới xảy ra. Cuộc sống không xảy ra cho những người hờ hững.
Và người thông minh tin cậy vào mình, tin cậy của người đó là tuyệt đối vào chính mình. Làm sao bạn có thể tin cậy vào ai khác nếu bạn thậm chí không thể tin cậy vào bản thân mình được?
Mọi người đến tôi và họ nói, "Chúng tôi muốn tin cậy vào thầy." Tôi hỏi họ, "Bạn có tin cậy vào bản thân mình không? Nếu bạn tin vào bản thân mình thì có khả năng để tin cậy tôi nữa, bằng không thì chẳng có khả năng nào." Làm sao bạn có thể tin cậy vào tôi nếu bạn không tin cậy vào bản thân bạn? Bạn là người gần gũi nhất với bản thân mình. Bạn có thể tin tôi nữa nếu bạn tin vào bản thân bạn. Nếu bạn tin vào bản thân mình, thế thì bạn sẽ tin vào tin cậy của bạn đối với tôi; bằng không chẳng có khả năng nào cả.
Thông minh là tin cậy vào bản thể của riêng bạn. Thông minh là phiêu lưu, xúc động, vui vẻ.
Thông minh là sống trong khoảnh khắc này, không khao khát tương lai.
Thông minh là không suy nghĩ về quá khứ và không bận tâm tới tương lai. Quá khứ không còn nữa, tương lai còn chưa tới. Thông minh là sử dụng tối đa khoảnh khắc hiện tại đang có sẵn. Tương lai sẽ tới từ nó. Nếu khoảnh khắc này đã được sống trong thích thú và vui vẻ, khoảnh khắc tiếp sẽ được sinh ra từ đó. Nó sẽ đem tới nhiều vui vẻ một cách tự nhiên, nhưng chẳng cần phải bận tâm về nó. Nếu hôm nay của tôi đã vàng son thì ngày mai của tôi sẽ còn vàng son hơn nữa. Nó sẽ đến từ đâu vậy? Nó trưởng thành từ hôm nay. Nếu kiếp này đã là phúc lành, kiếp sau của tôi sẽ là phúc lành cao hơn. Nó có thể đến từ đâu? Nó sẽ trưởng thành từ tôi, từ kinh nghiệm đã sống qua của tôi.
Cho nên người thông minh không bận tâm về thiên đường và địa ngục, cũng chẳng bận tâm về kiếp sau, thậm chí cũng chẳng bận tâm về Thượng đế, cũng chẳng bận tâm về linh hồn. Người thông minh đơn giản sống một cách thông minh, và Thượng đế cùng linh hồn và thiên đường và niết bàn - tất cả đều theo tới một cách tự nhiên.
Bạn sống trong việc tin; tin là không thông minh. Sống qua việc biết đi; việc biết là thông minh. Và Saraha hoàn toàn phải: Thông minh là thiền. Người không thông minh cũng thiền, nhưng chắc chắn họ thiền theo cách không thông minh. Họ nghĩ rằng bạn phải đi đến nhà thờ mỗi chủ nhật trong một giờ; điều đó được dành cho tôn giáo. Đây là cách không thông minh để có quan hệ với tôn giáo. Nhà thờ liên quan gì tới điều đó? Cuộc sống thực của bạn là trong sáu ngày, chủ nhật không phải là ngày thực của bạn. Bạn sẽ sống phi tôn giáo trong sáu ngày và rồi bạn đến nhà thờ chỉ trong một hay hai giờ - bạn đang định lừa ai vậy? Định lừa Thượng đế rằng bạn là người đi nhà thờ đều đặn chăng?
Hay nếu bạn cố vất vả thêm một chút thì mỗi ngày hai mươi phút buổi sáng và hai mươi phút buổi tối bạn làm Thiền siêu việt. Bạn ngồi nhắm mắt và lẩm nhẩm mật chú theo một cách rất ngu xuẩn - Om, Om, Om - còn làm mụ mẫm tâm trí hơn nữa. Việc lẩm nhẩm mật chú một cách máy móc lấy đi thông minh của bạn; nó không cho bạn thông minh. Nó tựa như lời ru con.
Trong suốt nhiều thế kỉ các bà mẹ đã biết về điều này. Bất kì khi nào đứa trẻ bất ổn và không muốn ngủ, người mẹ tới và cất lên lời ru. Đứa trẻ cảm thấy chán; rồi đứa trẻ không thoát được - thoát đi đâu đây? Người mẹ đang ôm nó trên giường. Cách duy nhất để trốn thoát là vào trong giấc ngủ, cho nên nó đi vào giấc ngủ; nó đơn giản đầu hàng. Nó nói, "Thật ngu mà thức bây giờ, vì mẹ đang làm cái việc chán ngắt thế. Có mỗi một câu mà mẹ cứ lặp đi lặp lại mãi!"
Có những câu chuyện mà mẹ và bà đều đem ra kể cho đứa trẻ khi chúng không chịu ngủ. Nếu bạn nhìn vào trong những câu chuyện này, bạn sẽ thấy một mẫu hình nào đó về việc lặp lại thường xuyên. Mới ngày hôm nọ tôi mới đọc một câu chuyện do bà kể cho đứa cháu nhỏ không chịu ngủ, vì nó không cảm thấy buồn ngủ ngay lúc đó. Thông minh của nó nói rằng nó hoàn toàn tỉnh thức, nhưng bà thì đang buộc nó ngủ. Bà có các việc khác cần làm, đứa trẻ không quan trọng.
Trẻ con rất lấy làm khó hiểu - mọi thứ dường như rất ngớ ngẩn. Khi chúng muốn ngủ vào buổi sáng, mọi người muốn đánh thức chúng dậy. Khi chúng không muốn đi ngủ thì mọi người buộc chúng phải ngủ. Chúng trở nên rất bối rối: đâu là vấn đề với mọi người đây? Khi giấc ngủ tới, tốt - đó là thông minh. Khi nó không tới thì cũng hoàn toàn tốt để tỉnh thức.
Cho nên bà già này bèn kể chuyện. Lúc đầu đứa trẻ còn thích thú, nhưng dần dần... Bất kì đứa trẻ thông minh nào cũng đều cảm thấy chán; chỉ có đứa ngu mới không cảm thấy chán.
Câu chuyện là...
Một người đi ngủ và mơ rằng người đó đang đứng trước một lâu đài lớn, và trong lâu đài có một nghìn lẻ một phòng. Cho nên người đó đi hết phòng nọ đến phòng kia - một nghìn phòng - rồi người đó đi tới phòng cuối cùng. Và có một cái giường đẹp đẽ trong đó, thế là người đó lăn lên giường, chìm vào giấc ngủ và mơ thấy mình đang đứng trước một cánh cửa của một toà lâu đài lớn có một nghìn lẻ một phòng. Thế là người đó lại đi vào một nghìn phòng, rồi người đó lại tới phòng thứ một nghìn lẻ một... rồi có một chiếc giường đẹp, thế là người đó lại ngủ và lại mơ rằng người đó đang đứng trước một lâu đài... Câu chuyện cứ thế mà tiếp diễn! Bây giờ thì đứa trẻ hỏi còn tỉnh táo được bao lâu nữa? Chỉ có từ sự tẻ ngắt đó mà đứa trẻ rơi vào giấc ngủ. Nó đang nói "Thôi kết thúc đi!"
Mật chú cũng làm điều tương tự. Bạn lẩm nhẩm Ram, Ram, Om, Om, Allah, Allah - hay bất kì thứ gì cũng vậy. Bạn cứ lẩm nhẩm, bạn cứ lặp lại. Bây giờ bạn đang làm hai việc, cả việc của bà và việc của cháu. Thông minh của bạn tựa như cháu, và việc học mật chú của bạn tựa như bà. Đứa trẻ cố dừng bạn lại, đòi quan tâm đến việc khác, nghĩ đến những cái đẹp đẽ - phụ nữ đẹp, cảnh trí đẹp - nhưng bạn tóm giữ nó và đưa nó lại với Om, Om, Om. Dần dần đứa trẻ bên trong của bạn cảm thấy rằng vô ích mà tranh đấu; đứa trẻ bên trong đi ngủ.
Thế đấy, mật chú có thể cho bạn giấc ngủ nào đó, nó là giấc ngủ tự thôi miên. Chẳng có gì sai trong việc này nếu bạn đang thấy khó ngủ - nếu bạn đang phải chịu chứng mất ngủ nó là tốt. Nhưng nó chẳng có liên quan gì tới tâm linh cả, nó là cách thiền rất không thông minh. Thế thì cách thiền thông minh là gì?
Cách thức thông minh là đem thông minh vào mọi thứ bạn đang làm. Bước đi, bước cho thông minh, với nhận biết; ăn, ăn cho thông minh, với nhận biết. Bạn có nhớ cứ mỗi khi ăn một cách thông minh, nên nghĩ về bạn đang ăn cái gì không? Đấy là chất bổ dưỡng, nó có giá trị bổ dưỡng nào không? Hay bạn chỉ đang tọng vào họng mà chẳng có chất bổ dưỡng gì?
Bạn đã bao giờ quan sát điều bạn làm chưa? Bạn hút thuốc... Thế thì thông minh là cần thiết: bạn đang làm gì đây? Chỉ hít khói thuốc vào rồi nhả nó ra - và đồng thời phá huỷ luôn cả phổi của bạn nữa? Và bạn đang thực sự làm điều gì vậy? Lãng phí tiền bạc, lãng phí sức khoẻ. Đem thông minh vào trong khi bạn đang hút thuốc, trong khi bạn đang ăn đi. Đem thông minh vào trong khi bạn đi và làm tình với người đàn bà hay đàn ông của mình. Bạn đang làm gì, bạn có yêu thực sự không? Đôi khi bạn làm tình theo thói quen - thế thì đó là xấu, thế thì đó là vô đạo đức.
Yêu phải rất có ý thức, chỉ thế thì nó mới trở thành lời nguyện. Trong khi làm tình với người đàn bà của bạn, bạn đang đích xác làm gì vậy? Dùng thân thể người đàn bà chỉ để tống bớt một số năng lượng đã trở thành quá nhiều với bạn sao? Hay bạn đang đền đáp sự kính trọng... bạn có yêu người đàn bà ấy không, bạn có kính trọng nào đó với người đàn bà này không? Tôi không thấy điều đó. Chồng không tôn trọng vợ mình, họ dùng vợ; vợ dùng chồng mình, họ không tôn trọng nhau. Nếu tôn kính không nảy sinh từ tình yêu, thì thông minh đang bị mất ở đâu đó. Bằng không bạn sẽ cảm thấy cực kì biết ơn người kia, và việc làm tình của bạn sẽ trở thành việc thiền lớn.
Dù bạn đang làm bất kì cái gì, đem phẩm chất của thông minh vào trong đó. Làm điều đó một cách thông minh - đó chính là điều thiền là gì. Và phát biểu của Saraha cực kì có ý nghĩa: Thông minh là thiền.
Thông minh phải lan toả khắp toàn bộ cuộc sống bạn, nó không phải là việc ngày chủ nhật. Và bạn không thể làm nó trong hai mươi phút rồi quên nó - thông minh phải giống như việc thở. Dù bạn đang làm bất kì cái gì - nhỏ, lớn, bất kì cái gì... lau nhà - cũng đều có thể làm một cách thông minh hay không thông minh. Và bạn biết rằng khi bạn làm nó một cách không thông minh, không có vui vẻ; bạn thi hành bổn phận, mang nó bằng cách nào đó.
Tôi đã từng nghe một câu chuyện minh hoạ về cách thức tình yêu có thể bị thu lại thành bổn phận và bị phá huỷ...
Chuyện xảy ra trong một lớp học trường dòng cho con gái lớp chín. Lớp đang học về tình yêu của người Ki tô giáo và ý nghĩa của nó đối với họ và cuộc sống của họ. Cuối cùng họ quyết định rằng tình yêu người Ki tô giáo nghĩa là 'làm việc gì đó đáng yêu cho một ai đó bạn không thích'. Trẻ con rất thông minh. Kết luận của chúng hoàn toàn phải. Nghe lại điều đó đi. Cuối cùng chúng quyết định rằng tình yêu người Ki tô giáo nghĩa là 'làm việc gì đó đáng yêu cho người mà bạn không thích'.
Thầy giáo gợi ý rằng trong tuần chúng có thể kiểm nghiệm khái niệm của chúng. Khi chúng trở lại lớp sau một tuần, thầy yêu cầu báo cáo. Một đứa con gái giơ tay và nói, "Con đã làm được điều gì đó!"
Thầy giáo nói, "Tuyệt vời! Con đã làm gì vậy?"
"Thế này," đứa con gái trả lời, "trong lớp học toán của con có một đứa bé ngốc nghếch..."
Thầy giáo nói, "Ngốc nghếch à...?"
Còn đứa con gái trả lời, "Đúng đấy, thầy biết... ngốc nghếch. Nó có bốn mắt, nó rất vụng về, và nó cao có gần một mét, và khi nó xuống phòng họp trong trường thì mọi người đều nói, "Đây rồi, đứa nhỏ ngốc nghếch tới rồi." Nó chẳng có bạn bè nào và chẳng ai mời nó tham dự nhóm nào, và ... thầy biết đấy, nó chỉ là ngốc nghếch."
Thầy giáo nói, "Thầy nghĩ thầy biết điều con định nói.
Con đã làm gì vậy?"
"Thế này, con bé ngốc nghếch đó trong lớp toán của con và nó gặp lúc không may. Con thì khá toán trong lớp nên con giúp nó làm bài tập về nhà."
"Tuyệt quá!" thầy giáo nói, "Rồi điều gì xảy ra?"
"Thế này, con đã giúp đỡ nó, và buồn cười là nó chẳng cám ơn con cho đủ, nhưng bây giờ con không thể tống khứ được nó!"
Nếu bạn đang làm điều gì đó như bổn phận - bạn không yêu, bạn không yêu nó và bạn đang làm nó chỉ như bổn phận - chẳng chóng thì chầy bạn sẽ bị nó bắt giữ và bạn sẽ khó gạt bỏ nó. Quan sát ngày hai mươi bốn giờ của bạn: bao nhiêu thứ bạn đang làm mà bạn không có hài lòng từ đó, bạn không trưởng thành lên được từ đó? Trong thực tế bạn muốn gạt bỏ chúng đi. Nếu bạn đang làm quá nhiều thứ trong cuộc đời mình mà bạn thực sự muốn tống khứ đi thì bạn đang sống không thông minh.
Người thông minh sẽ làm cuộc đời mình theo cách thức nó là bài thơ của tính tự phát, của tình yêu, của vui vẻ. Nó là cuộc sống của bạn và nếu bạn không đủ tốt với chính mình, ai sẽ đủ tốt với bạn? Nếu bạn để phí hoài nó, đấy không phải là trách nhiệm của ai đó khác. Tôi dạy bạn phải có trách nhiệm với chính mình. Đó là trách nhiệm đầu tiên; mọi thứ khác sẽ đến sau - mọi thứ khác! Ngay cả Thượng đế cũng đến sau, bởi vì ngài chỉ có thể tới khi bạn có đấy. Bạn là chính tâm điểm của thế giới của bạn, của sự tồn tại của bạn.
Cho nên hãy thông minh, đem phẩm chất của thông minh vào. Và bạn càng trở nên thông minh hơn, bạn càng có khả năng đem nhiều thông minh hơn vào cuộc sống của bạn. Từng khoảnh khắc riêng lẻ có thể trở thành chói sáng đến thế với thông minh... Thế thì không cần đến tôn giáo nào nữa, không cần đến thiền, không cần đến nhà thờ, không cần đến bất kì đền đài nào, không cần bất kì cái gì phụ thêm. Cuộc sống trong thực chất của nó đã là thông minh.Sống một cách toàn bộ, hài hoà, trong nhận biết, và mọi thứ theo sau một cách đẹp đẽ. Cuộc sống của lễ hội đi theo chói sáng của thông minh.

Theo : http://www.thienosho.com/